جنبش زنان یک حرکت جمعی در جهت کسب حقوق فردی و اجتماعی زنان می¬باشد. این تحقیق به بررسی این جنبش در بعد سیاسی و اجتماعی در دورة قاجاریه و پهلوی در ایران می¬پردازد.
عده¬ای از پژوهشگران جنبش زنان معتقدند به دلیل عدم سازمان¬یافتگی فعالیتهای زنان در ایران نمی-توان نام جنبش را بر آن نهاد آنان این جنبش را به عنوان حرکتی در ادامة فعالیتهای گروهی و احزاب سیاسی مورد مطالعه قرار می¬دهند در حالیکه در بسیاری از موارد این حرکتها سازمان¬یافته و هدفمند بوده¬اند لذا این ضرورت احساس می¬شود تا این بحث دقیق¬تر مورد بررسی قرار گیرد.
جنبش زنان در ایران از جمله جنبش¬هایی است که پس از ابتدایی¬ترین مراحل ظهور خود فرصتی برای رشد و گسترش نیافت و دست¬خوش برنامه¬ها و سیاست¬های رژیم حاکمه قرار گرفت و بعضاً عاملی برای رسیدن به اهداف سیاستمداران گردید. این جنبش به صورت رسمی از دورة مشروطه آغاز شد. بعد از انقلاب مشروطه و آشنا شدن زنان با فرهنگ غرب و ایجاد انگیزه جهت گسترش حضور زنان در اجتماع و هدفی که انقلاب مشروطه به دنبال داشت یعنی گسترش آزادی در جامعه زمینه¬ای برای فعالیت زنان ایجاد شد تا درخواست¬های خود را برای اخذ حقوق زنان به طور رسمی اعلام دارند. جنبش زنان قبل از انقلاب اسلامی حرکتی توأم با فعالیتهای سیاسی و فرهنگی بود. به دنبال این جنبش انجمن¬ها، مدارس، تشکل¬ها و روزنامه-هایی تأسیس شد که تا قبل از انقلاب به فعالیت خود ادامه دادند. حضور فعال بانوان در این زمینه نتایجی از جمله دریافت حق رأی برای زنان، تشکیل سازمان زنان، باز شدن عرصه برای حضور باشکوهتر زنان در جامعه و قرار گرفتن بانوان در جایگاه وکالت، نماینده مجلس و استاد دانشگاه و … را به همراه داشت.
در اواخر دورة پهلوی جنبش زنان رنگ و بوی تازه¬ای گرفت. فعالیتهای زنان به نوعی هماهنگ با جریان مبارزه علیه رژیم پهلوی پیش می¬رفت به طوریکه حتی طرز تفکر فعالان و ایدئولوژی آنان نیز تغییر یافت و با ایدئولوژی انقلابیون که یک ایدئولوژی کاملاً اسلامی بود پیوند خورد. درنهایت جریان مبارزه علیه رژیم پهلوی به پیروزی رسید در حالیکه زنان یکی از عوامل مؤثر در این پیروزی به حساب می¬آمدند.
کلیدواژه: جنبش، جنبش سیاسی، جنبش اجتماعی، جنبش سیاسی و اجتماعی زنان.

ز.محمدخانی

  

ز.جعفری

این تحقیق حاضر با موضوع « دعا از دیدگاه قرآن و سنت » در صدد ارائه شناختی از مقوله دعا در آیات و روایات است.
مفهوم دعا معطوف کردن توجه و نظر شخص دعوت شده است به سوی چیزی که آن شخص دعوت شده است.
دعا در حقیقت برای آن است که خدا انسان را به حضور بپذیرد و به او رو کند و انسان او را زیارت کند چون بنده در حال عبادت، خود را در مقام و مملوکیت و اتصال به مولای خویش قرار می دهد و اعلام تبعیت و اقرار به ذلت می کند تا خدا را با مقام مولویت و ربوبیتش به خود معطوف سازد، دعا هم عیناً همین است.
دعا یکی از بهترین عبادت ها و موجب استکمال نفس و قرب به خداست.به همین جهت خدای متعال ، بندگان را به دعا کردن دعوت فرموده است .بنده ی خدا باید دعا کند ، زیرا با تمام وجود به خدا نیاز دارد و اگر یک لحظه فیض خدا قطع شود ،پوچ و نابود خواهد شد . پس بنده باید این نیاز تکوینی و طبیعی را با زبان ، اظهار نماید و نیاز خویش را عملاً به اثبات رساند.
سؤال مطرح در این مجموعه شرایط و موانع استجابت دعا است .آن چه از این مجموعه بدست آمده جایگاه دعا در آیات و روایات جایگاه رفیعی است همان طور که در آیات خداوند فرموده است: « وَ قالَ رَبُّکم اُدعونی اَستَجِب لَکُم» .
در این تحقیق به مفاهیم و اهمیت و اقسام و آداب دعا در آیات و روایات پرداخته شده است تا هدف این تحقیق که آشنایی جوانان با دعا و نیایش و آموزش چگونگی دعا کردن می باشد محقق شود.
روش تحقیق با توجه به گستره اطلاعات توصیفی و روش جمع آوری مطالب کتابخانه ای است .
نتیجه این که انسان در حال دعا به یاد خدا باشد و با او راز و نیاز کند و با تضرع و زاری که رسم عبودیت است نیازهایش را بر غنی علی الاطلاق عرضه دارد.

واژگان کلیدی :دعا، دعوت ، اجابت ، عبادت.

ن.مجیدی

چند خط عمل در باب مقابله با آفت تجمل‌گرایی

چند ماهی است که در ورته آزمایش از نوع حقیقی افتاده ام. فرصتی برای به عمل رساندنِ فراوانْ آیه ها و احادیث و مفاهیم ناب. مفاهیمی که وقتی بر زبان جاری می شود ، حظ می‌بریم و از دانستن و بیان کردنِ آن به خود می‌بالیم. اما وقتی به مرحله ی عمل می‌رسیم تازه می‌فهمیم که “الایمان عملٌ کله؛ ایمان همه اش عمل است” یعنی چه… زندگی و جدال با آنچه نفست می‌خواهد و وجدانت نمی‌خواهد یعنی فرصتی برای عملی کردنِ آنچه به عنوان اعتقادات اسلامی قبول داریم. در این جدال نفس‌گیر و الحمدلله پیروزی بخش، به یک ایراد بزرگ ایرانی‌ها رسیده ام؛ تجمل‌گرایی به طور عمیقی در زندگی‌ ما ریشه دوانده است. این را از اظهار نظر های عجیب و غریب برخی از دوستان مومنم فهمیدم و بسیار تاسف خوردم که چرا بعد از سی و چند سال از گذشت انقلاب هنوز هم تجمل گرایی در اقشار مختلف مردم باید دیده شود. امام خامنه‌ای سال گذشته نقاط ضعف و قوت ما را بیان کردند؛ “اولين ضعف ما گرايش به دنياطلبى بود كه گريبان بعضى از ماها را گرفت. بعضى از ما مسئولين دچار دنياطلبى شديم، دچار ماديگرائى شديم؛ براى ما ثروت، تجمل، آرايش، تشريفات و اشرافيگرى يواش يواش از قبح افتاد. وقتى ما اينجور شديم، اين سرريز ميشود به مردم. ميل به اشرافيگرى، ميل به تجمل، ميل به جمع ثروت و استفاده‌ى از ثروت به شكل نامشروع و نامطلوب، به طور طبيعى در خيلى از انسانها هست. وقتى ما خودمان را رها كرديم، ول كرديم، دچار شديم، اين سرريز ميشود به مردم؛ در مردم هم اين مسئله پيدا ميشود. ما امروز متأسفانه دچار اسراف و مصرف‌زدگى هستيم. من بارها اين را عرض كرده‌ام، باز هم عرض ميكنم؛ اين خطر است در راه ما. مصرف‌زدگى را بايد كم كنيم، حرص به متاع و كالاى دنيا را بايد كم كنيم.” (بیانات در نماز جمعه تهران - 90/11/14)

به عنوان یک شاگرد به دوستان مومنم توصیه‌ می‌کنم؛ باور کنید عملی کردنِ ایمان، در همین چیزهاست. اگر من و شمایی که دم از دین می‌زنیم هم بخواهیم مثل آن کسانی که اهل دین نیستند عمل کنیم پس فرق ما با آنها چیست؟! پس این ایمان کجای زندگی‌مان باید عملی شود؟ دوست مومن و متعهد من! باور کن اگر تو لباس عروسی که در عین زیبایی اش قیمت کمی داشته باشد بپوشی ، نه تنها بد نیست بلکه فرهنگ سازی کرده ای. اگر تو هم بخواهی خرج‌های آنچنانی که همه می‌کنند را داشته باشی پس تفاوت تویی که فرهنگ اسلام را می‌دانی با آنکه نمی‌داند چیست؟!

من این توصیه را به خواهران خودم می‌کنم و نه آقایان. آقای محترم شما در حد توانت بهترین‌ها را برای همسرت تدارک ببین، چون خدا به شما نعمتی داده که لایق بهترین‌هاست. اما خانم عزیز، شما طوری تصمیم بگیر که اسلام می‌پسندد. به روزی فکر کن که همه این هیاهو ها تمام می‌شود و راهی خانه ی آخرتی …

یک توصیه هم به دوستانی که مایل به مقابله با اشرافی‌گری هستند دارم؛ اگر تصمیم گرفته اید در مراسم مهمی مثل عروسی خود با این مساله مقابله کنید، تجربه شخصی من این است که اول با قلبتان به این نتیجه برسید بعد تصمیم قطعی بگیرید. یعنی تمام تلاش خود را کنید که با تمام وجود حرف اسلام در زمینه مقابله در تجمل‌گرایی را بفهمید و حتماً دقت کنید که در حد شعار نباشد چون ممکن است کم بیاورید! نظر شخصی من این است که در مورد عروسی اگر قلباً توجیه نشدید که مثلاً به لباس ارزان قیمت رضایت دهید، بی‌خیال این یک مورد شوید چون ممکن است بعداً حسرت بخورید. هرچند حسرتی نابجاست اما ممکن است سالها باعث رنجشتان بشود. ولی تمام تلاش‌تان را کنید که در این یک مورد هم خودتان را و قلب‌تان را قانع کنید زیرا ازدواج مقدس‌ترین بنا در اسلام است و چه بهتر که این مقدس‌ترین بنا از آفتی مثل تجمل‌گرایی به دور باشد. وقتی ما خصوصاً خانواده های مذهبی در مراسم عروسی مان روی خط اسراف و تجملات بیفتیم، ازدواج کردن، برای عموم مردم، سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود و همین باعث می‌شود یک جوان بیست و چند ساله در توان خود نبیند که از خرج‌ عروسی‌های آنچنانی بربیاید. درنتیجه از ازدواج کردن منصرف می‌شود و به دنبال آن گناه است که در جامعه زیاد می‌شود… به امید آنکه روزی برسد که خرج‌های آنچنانی برای ما ارزش نباشند و ارزش‌های حقیقی را در زندگی‌مان به تجلی درآوریم…

در همین حوالی، خانواده‌هایی را می‌شناسم که می‌شود با کمی صرفه‌جویی در خرج کردن، شادی را به دلشان هدیه کنیم و با همین دستگیری‌، زندگی مان را بیمه کنیم …

بقلم بانو فاران

در اين ماه فرصت‌های فوق‌العاده‌ای وجود دارد. سحرخيزی اين ماه بسيار ارزشمند است و فرصت فوق‌العاده‌ای است. حساب ساعات سحر از ديگر ساعات شبانه‌روز ممتاز و جداست. در حديث قدسی خدا به موسی علی نبينا و آله و عليه السلام گفت:

كَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يُحِبُّنِی فَإِذَا جَنَّهُ اللَّيْلُ نَامَ عَنِّی:

ای موسی! كسی كه مدّعی عشق خداست ولی وقتی تاريكی شب فرا می‌رسد، می‌خوابد، به خودش و ديگران دروغ می‌گويد.

أَ لَيْسَ كُلُّ مُحِبٍّ يُحِبُّ خَلْوَةَ حَبِيبِه‏:[۱]

ای موسی! هيچ عاشقی خلوتگاه معاشقه با معشوق را ترك می‌كند؟! دل سحر چنين توفيقی است.

شب خيز كه عاشقان به شب راز كنند

گرد بر و بام دوست پرواز كنند

هر در كه به هر كجاست شب بربندند

الاّ در دوست را كه شب باز كنند

در ماه‌های ديگر ممكن است كسی توفيق راز و نياز و نرد عشق باختن با خدای متعال در سحرگاه را نداشته باشد، ولی در ماه رمضان لااقل برای سحری خوردن بيدار می‌شود. اين توفيقی ويژه است و چقدر در آن ساعات راه به دوست نزديك است و پاداش اعمال هم كه در اين ماه غيرعادی است.*

——————————————————————————–

[۱]- مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۱۴.

* بخشی از سخنرانی استاد مهدی طيّب در جلسه‌ی اهل ولاء

به کوشش مهتاب ابیان