چکیده:

انسان اشرف مخلوقات ، خلیفه¬خدا در زمین و به عنوان برترین موجود در قرآن کریم معرفی شده است. برتری او هم از جنبه جسمی از نظر نوع آفرینش و هم از جهت روحی در مقایسه با سایر موجودات ،اهمیت شناخت انسان را در میان اندیشمندان و متفکران اسلامی ضروری نموده، به طوری که وجود تصویری جامع از انسان¬ کامل و ویژگی¬های او ، مهم¬ترین عامل حرکت در مسیر قرب¬الهی و انگیزه¬ای¬ است تا انسان به کمال وجودی خویش دست یافته و بتواند واسطه فیض¬الهی بر دیگر موجودات گردد.
   از دیدگاه عرفان اسلامی انسان کامل نسخه حق تعالی و آینه اوست. فیلسوفان اسلامی نیز معتقدند که انسان کامل ، کسی است که حق را در تمامی شؤون و از طریق شهود و غیر آن می شناسد. ثبات شخصیت ، کرامت و عزت¬نفس، قلب سلیم، شرح صدر، عالم به حقیقت اشیاء ، راسخ در علم ، مظهرأسماء الهی ، مرکز ثقل عالم، دارای عصمت و مقام ولایت و شفاعت، میزان¬ و¬ ترازوی حق و باطل ، مسجود ملائکه ،…. و در نهایت واسطه فیض¬الهی از جمله ویژگی¬های ¬انسان ¬کامل¬ است¬ که¬¬ در¬¬ لسان آیات و روایات ،عرفا و حکیمان اسلامی ذکر گردیده است.
    بنابراین، تنها انسان کامل است که می¬تواند به جهت جنبه قدسی¬اش، فیض را از خداوند دریافت و به جهت جنبه بشری¬اش، فیض را به عالمیان ارسال نماید و واسطه هدایت الهی و نعمات خداوندی باشد که در واقع در اوصیا و اولیای الهی که همان وجود مبارک پیامبر (صلی¬الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) می¬باشند مصداق می¬یابد. از طرفی حس کمال جویی در انسان به دلیل فطرت خداجوی او و رسیدن به رشد و تعالی الهی اهمیت دستیابی به مقام واسطه بودن¬ فیض¬الهی و راه¬های رسیدن به آن را دو چندان می¬سازد.
   در آیات قرآن و روایات و از دیدگاه عرفا و فلاسفه ،داشتن صبر و استقامت و یقین پیدا کردن به آیات الهی، طهارت جسم و نفس و اندیشه و عقل ، تقوا ، ایمان و عمل صالح، اطاعت و بندگی و عبودیت ، استغنا ¬و داشتن زهد و شجاعت، سکوت و خاموشی ، تهذیب نفس ، شناخت خویشتن ، انجام واجبات و ترک محرمات و……را ه¬های رسیدن به این مقام را فراهم می¬سازد.
کلید واژه ها : انسان¬کامل ، واسطه فیض ، فیض الهی

زهره نوروزی