«منطقه آزاد»محلی است در مرز دو یا سه کشور همجوار.مثل منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس که همجوار با جمهوری آذربایجان، نخجوان و ارمنستان است.مناطق آزاد بنا بریک سری قوانین خاص دولتی از مزیت ها و معافیت هایی بهره مند هستند که دیگر مناطق کشور از آن ها محرومند. افزایش سرمایه گذاری های خارجی در مناطق آزاد؛ ورود کالاهایِ با عوارض بالا به داخل منطقه بدون پرداخت عوارض و نیز تردد افراد دو کشور در منطقه محصور ما بین دو کشور بدون مجوزهای معمول تردد برای سایر کشورها و …از جمله مزایای مناطق آزاد تجاری هستند.

مناطق آزاد با توجه به ظرفیت های کلانی که برای سرمایه گزاری شرکت های بین المللی دارند؛ میتوانند عامل تحول عظیم اقتصادی در اطراف منطقه و کل کشور باشند.در کنار فعالیت های اقتصادی{که اهم برنامه های مناطق آزاد تجاری-صنعتی است}جذب گردشگر و افزایش اماکن توریستی و تفریحی؛ فعالیت های عمرانی و تولیدی و … ابعاد دیگری از فعالیت های مناطق آزاد است که میتوانند دورچرخش چرخ های اقتصادی منطقه را سرعت بخشند.

تنها عرصه ای که در مناطق آزاد تجاری عمدتا مظلوم واقع می شود؛ عرصه ی فرهنگ دینی است.وقتی مهر «منطقه آزاد» بر پیشانی بعضی مناطق جغرافیایی میخورد؛یعنی آن مناطق دیگر صد در صد ایران نیستند! بلکه مثل یک مکان عمومی هستند و افراد  هرکشورمیتوانند به صورت آزاد به فعالیت های خود مشغول باشند.تغییرات سریع درسطح و ظاهر شهر؛ افزایش تردد افراد خارجی با پوشش و فرهنگ های خاص خود و خودباختگی فرهنگی برخی خودی ها نسبت به فرهنگ بیگانه و به حاشیه رفتن قید و بندهای دینی طبیعی ترین تاثرات مناطق آزاد هستند.

در اینجا سوالی پیش می آید و آن این که آیا ذات مناطق آزاد تجاری صنعتی با آرمان های کشوری انقلابی چون ایران همخوانی دارد؟ شاید گفته شود جواب خیر است.زیرا نگاه جهان به مسئله ی اقتصاد، فرهنگ و… با نگاه ما که اقتصاد، فرهنگ،سیاست و …را دینی تعریف میکنیم متغایر و حتی متباین است.پس باید مناطق آزاد را وصله ای نچسب و ناجوری برای ایران اسلامی تعریف کنیم.

و شاید در جواب گفته شود؛ این دو با هم منافاتی ندارند و ما میتوانیم با نگاهی باز به مسئله؛گسترش مناطق آزاد را فرصت قلمداد کنیم و در راستای ترویج فرهنگی دینمیان قدم برداریم.به عبارت دیگر مناطق آزاد هم میتوانند فرصتی باشند برای اشاعه ی فرهنگ دینیمان به کشورهای همجوار و از آن جا به کل جهان و هم تهدیدی است جدی  برای نابود کردن فرهنگ دینی کشورمان.

اگر بخواهیم مثبت اندیش باشیم؛ میتوانیم ادعا کنیم پتانسیل دینی کشورمان بالاست و به عنوان مثال جمهوری آذربایجان هم ظرفیت پذیرش فرهنگ دینی را دارد و مانده همت مسئولان و مردم در ترویج فرهنگ دینی.اما اگر بخواهیم کمی واقع بین باشیم؛ بهتر است سری بزنیم به وضعیت فرهنگی دیگر مناطق آزاد تجاری کشورمان که سال هاست با این عنوان فعالیت میکنند که در این بین منطقه آزاد تجاری کیش به جهت قدمت و گستردگی فعالیت میتواند بهترین گزینه برای ارزیابی باشد.شاید معدل عملکرد منطقه آزاد تجاری کیش بالا باشد.ولی قرائن و شواهد نشان میدهد از جهت فرهنگ دینی نمره ای منفی کسب کرده.

حال تکلیف چیست؟ حذف مناطق آزاد یا انفعال در مقابل مناطق آزاد ؟ مقام معظم رهبری امسال را سال جهاد اقتصادی نامگذاری نموده و فرمودند« لذا من این سال را «سال جهاد اقتصادی» نامگذاری میکنم و از مسئولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخشهای دیگری که مربوط به مسائل اقتصادی میشوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصه‌ی اقتصادی با حرکتِ جهادگونه کار کنند، مجاهدت کنند. حرکت طبیعی کافی نیست؛ باید در این میدان، حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم.»

شاید بتوان گفت مناطق آزاد تجاری قابلیت سکانداری جهاد اقتصادی رادارند.اما باید توجه کرد پرداختن به بحث اقتصادی به معنی نفی مسائل دیگر به خصوص فعالیت فرهنگی نیست.به قول منطقیون« اثبات شی نفی ما عدا نمیکند» امیدواریم مسئولین مناطق آزاد تجاری-صنعتی به فرهنگ دینی عمقی تر نگاه کنند تا مردمان ساکن این مناطق احساس غربت با فرهنگی دینی را نداشته باشند.

حکمت232 : آن کس که با دست کوتاه ببخشد؛ با دستی بلند پاداش گیرد.

پروانه رامیان