در قرآن كلمه روح به كرات تكرار شده است. در آيات متعددي مثل: اسراء آيه 85 ، كهف آيه 18، مريم آيه 17، مائده آيه 54، طلاق آيه 3 و … به بررسي روح پرداخته همانطور كه در ذيل سوره اسراء آيه 85  علامه طباطبايي روح را به معناي مبدا حيات تعريف كرده اند كه جاندار به وسيله آن قادر بر احساس و حركت ارادي مي شود و مكارم شيرازي آن را «ريح» معنا كرده‌اند. اما روح حقيقتي است كه در دسترس انسان نيست و در حال سير، جريان، گردش و حركت مي‌باشد و از آنجا كه بررسي روح ريشه در وحدانيت دارد اهميت آن را دو چندان مي‌كند. همانطور كه اگر جسم ما روح نداشت بايد دفن مي‌شد و اين روح است كه به آن بقاء زندگي كردن را مي‌دهد هر چه هست در اين روح است، عظمت مربوط به روح است كه از عالم امر، ملكوت و عرش است. علما آن را به فانوس تشبيه كرده‌اند، ارزش فانوس به آن نور و شعاعي است كه در آن هست و الا اگر خاموش شد كه ديگر ارزشي ندارد. آدمي هم همينطور است.

در روانشناسي روح حرف بسزايي ميزند. علم روانشناسي ، علم تجربي حيات نفساني انسان و تشخيص تحولات و پديده‌هايي است كه در روح به وجود مي‌آيد، آن عوالمي كه در پيوستگي تن در عالم خارج ايجاد مي‌شود و همچنان براي نفس حالتي غير عادي به وجود مي‌آورد، اين امر در روانشناسي سهم به سزايي دارد. از اين رو مقايسه بين اين دو مطلب تناسخ را به وجود مي‌آورد.

از اين رو با دقت بيشتري به بررسي اين اعجاز مي‌پردازيم چرا كه روح اعجاز شگفتي است كه مورد توجه است و سوالاتي در رابطه روح كه زمان خلقت و منشا پيدايش آن شده كه از اين رو با مراجعه به كتابي آسماني قرآن و كتاب ارزشمند نهج‌البلاغه و بررسي و تفاسير چون نمونه و الميزان و منار، عياشي، تفسير كبير منهج‌الصادقين، تفسير القرآن الكريم، نورالثقلين و …، ؟ رجوع به نظريات دانشمندان و همچنين رجوع به كتب روانشناسي، روانشناسي پرورشي و تربيتي، اصول روانشناسي، تعريف و طبقه‌بندي تفكر، روح يا علم‌النفس و روانشناسي و كتاب‌هايي چون بحار، سفينه‌البحار، اصول وافي و كافي، خصال و امالي شيخ صدوق و … تصميم بر آن شد كه با استفاده از منابع غني و ارزشمند، موضوع روح در قرآن و روانشناسي بررسي گردد كه در بحث روانشناسي نيز از نظريات دانشمندان استفاده شده است.

اما كليد واژه اين تحقيق: (روح، نفس، هيپنوتيسم، خواب مغناطيسي، روانشناسي تناسخ، تله‌پاتي، خواب، رويا)

م.سلطانی