جهاد که از ضروریات فقه اسلامی و برگرفته از قرآن است ، برای مبارزه با سران طاغوتی و حکام مستبدی است که از اساسی‌ترین حقوق بشریت، یعنی «شنیدن پیام دعوت آفریدگان متعال برای زندگی شایسته و متعالی» دریغ می‌ورزند.
اما باید دانست که جهاد در اسلام، جنبه عُقلایی داشته و از اصول دین مبین اسلام می‌باشد که، بر اساس برهان و یقین شکل گرفته و ضوابط و قوانین آن، مبتنی بر باورهای عقلی و به ضرورت عقل است.
در پژوهش حاضر که با عنوان «عقلانیت جهاد در اسلام» تهیه و گردآوری شده است، برآنیم تابعد از تبیین ماهیت جهاد و ضوابط و شرایط، اهمیت و جایگاه آن در اسلام، و همچنین بررسی مفهوم عقل و عقلانیت در اسلام، به ارتباطی که جهاد و عقلانیت می‌توانند در راستای یکدیگر داشته باشند، اشاره کنیم. به بیانی دیگر، می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا جهاد در اسلام، جایگاه عقلائی دارد؟
بدین منظور ناچار به توضیح مفهوم جهاد در اسلام می‌باشیم. جهاد، یعنی تمام کوشش را در دفع دشمن به کار بردن و به دو نوع ابتدایی و دفاعی تقسیم می شود. در اسلام، جنگ ابتدایی وجود ندارد و جهاد ، فقط دفاعی است. اما اگر برای دفع ظلم و گسترش عدالت باشد، جهاد ابتدایی، جایز است.
همچنین در بحث عقلانیت، باید دانست که عقل در تفکر دینی از اساسی‌ترین امور است و بوسیله عقل است که روابط علی و معلولی بین پدیده‌های عالم را می‌توان شناخت. عقل از دیدگاه فلاسفه به معنای مختلفی تفسیر شده که در این پژوهش، به بیان این دیدگاه‌ها خواهیم پرداخت

م.درویشوند