امروزه اعتیاد در جهان و به ویژه کشور ما به عنوان یک مسئله اجتماعی و پزشکی توجه دست اندرکاران بهداشتی و سیاسی و فرهنگی جامعه را به خود مشغول داشته است. اعتیاد ( سوء مصرف مواد یا وابستگی به مواد ) در جهان یکی از معضلات بزرگ در راستای فروپاشی نظام خانواده و اجتماعی به شمار می رود و دامی است که در کمین بسیاری از افراد جامعه به خصوص جوانان نشسته است. آمارهای منتشره از سازمانهای بین المللی نظیر سازمان بهداشت جهانی و برنامه کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد حاکی از افزایش فزاینده تولید مصرف مواد در سطح جهان است.
سوء مصرف مواد یک بیماری بلند مدت، عود کنننده و دیر علاج است با توجه به این امر امروزه قسمت عمده ای از سیاست های جهانی و منطقه ای بر موضوع ( کاهش تقاضا) معطوف شده است، این امر نشان می دهد که سیاست های مبارز با تولید و توزیع مواد مخدر با توجه به حجم گسترده افراد درگیر در قاچاق مواد مخدر تا حدود زیادی با ناکامی همراه بوده است. بنابراین سازمان بهداشت جهانی و دولت های محلی تمایل دارند کاهش تقاضا را به عنوان یکی از راهکارهای اساسی در پیشگیری از سوء مصرف مواد قرار داده و سیاست گذاران و برنامه ریزان را ترتیب کرده تا برنامه هایی در این جهت به مرحله اجرا گذارند.
کشور ما ایران در همسایگی دو کشور بزرگ تولید کننده مواد مخدر افغانستان و پاکستان موسوم به هلال طلایی قرار گرفته است که سالانه بیش از 3500 تن انواع مواد مخدر در این دو کشور تولید می شود.
ایران دارای مرز مشترکی به طول 1925 کیلومتر مربع با کشور فوق است و به منظور مقابله و کنترل مناطق عبوری تا به حال با اعتبار مالی به مبلغ 250 ـ 300 میلیون دلار به اهداف بیش از هزار کیلومتر مربع جاده مرزی و پاسگاه اقدام و صدها شهید برومند در این راه نثار کرده است.
با وجود اقدامات فوق و فعالیت های گسترده دیگر در سطح کشور هنوز توزیع این مواد در کشور به طور وسیع و گسترده ای توسط سوداگران مرگ انجام می پذیرد. از سوی دیگر رویکردهای درمانی اعتیاد نیز با مشکل زیادی مواجه شده است که یکی از آنها عدم شرکت فعالانه معتادین در درمان است.
درمان کارآمد مستلزم شرکت فعالانه معتادان است در حالیکه اغلب آنان تمایلات متضاد و
دوگانه ای نسبت به درمان دارند.
ایجاد مراکز درمان سرپایی، کوشش مفید در این راه بوده اما حتی در این مراکز شاهد آن هستیم که با توجه به تمامی زحماتی که از جانب پرسنل زحمتکش و خانواده های معتادین صورت می گیرد، جمعیت قابل توجهی از آنها بعد از دوره سم زدایی و مشاوره روانشناختی پس از مدتی کوتاه مجددا مصرف ماده را از سر می گیرد و با بازگشت مجدد به اعتیاد ، مشکلات شخصی شان و سرایت آن به خانواده و جامعه تداوم می یابد.
در خصوص سبب شناسی اعتیاد عوامل مختلفی مطرح است که از آن جمله مسائل زیست شناختی ، جامعه شناختی و روان شناختی می باشد اما به نظر می رسد پاسخ مشخص به داروها و مواد مخدر به تلفیقی از این عوامل مربوط باشد.
در حیطه روان شناختی مسئله بررسی های بسیاری در تبیین این پدیده صورت گرفته است که پژوهش های بسیاری بر اهمیت ویژگیهای شخصیتی و در کنار آن عوامل محیطی و فشارزاها و
شیوه های مقابله افراد با آنها تاکید داشته اند.

س.جعفری خردلان 
ر. زارع