اسلام مکتب اعتدال و ميانه روي است . چنانچه يکي از اصول دين عدل است و اعتدال هم از مصاديق عدل و عدالت مي باشد . اهميت اين اصل تا بدانجاست که تمام قوانين و برنامه ها و حتي آسمانها و زمين بر محور اين اصل بنا نهاده شده است .

اين رساله که با عنوان « اعتدال و ميانه روي در قرآن و روايات » است ، براي بيان اعتدال در جنبه هاي مختلف زندگي در 4 بخش تنظيم شده است . در هر بخش حدّ وسط و جانب افراط و تفريط مورد بررسي قرار گرفته است .

اين تحقيق با حدود 70 منبع و چند منبع اطلاع رساني مانند : پرسمان ، تبيان ، بلاغ و … با شيوه فيش برداري و روش کتابخانه اي تهيه شده که روند کار به صورت توصيفي و کاربردي مي باشد . تا افراد با داشتن حدّ و اندازه در امور مختلف و محوري کردن اعتدال در تمام برنامه ها ، خود را به امّت وسط نزديک نمايند تا از هدف دور نشوند .

متأسفانه امروزه به خاطر عدم شناخت مرزهاي اخلاقي و اعتقادي و نيز آشنا نبودن به آداب و رسوم و حدود معاشرتها ، خيلي از ضد ارزشها و رذائل جايگزين فضائل شده است . انحرافات اخلاقي مانند تکبر و ذلت و نيز مشکلات اقتصادي مثل فقر و نداري ، بخل و اسراف ، همگي پيامد جامعه اي است که دچار افراط و تفريط شده است .

از آنجا که بينش و عقايد انسان در رفتار و عملکردش تأثير دارد . پس اگر ايمان و عمل در کنار هم و مؤثر بر هم باشند ، در شرايط بحراني هيچ گاه انسان دچار بي ثباتي عقيده و ترديد نخواهد شد . با اين نگرش صفات اخلاقي اش را در حدّ وسط نگه مي دارد و در رفتارش با ديگران حدود و آداب اسلامي را رعايت مي کند .

به عنوان مثال وقتي سخاوت ،ملکه روح شد ، آفتي چون دنيا دوستي و چشم و همچشمي و بالاخره بسياري از مشکلات اقتصادي و فرهنگي ريشه کن خواهد شد .

پس هماهنگي روح و جسم و ايمان و عمل ، باعث رشد فکري و کسب ملکات اخلاقي شده که رشد و قدرت اقتصادي را به دنبال دارد.که همگي اين موارد زمينه ساز عدالت موعودي است که بشريت به انتظار آن نشسته است ؛ و امّا اصطلاحات کليدي شامل : عدل و عدالت ، قصد و اقتصاد ، وسط .

ل.علیزاده