در دو سه سال اخير، يک گرايش و ميل بسيار قوي در کاربران به سمت کامپيوترهاي قابل حمل بوجود آمده است به گونه اي که بازتاب مستقيمِ اين تغيير در ذائقه مصرف کننده نهايي را مي توان در تغيير شغل بسياري از فروشندگان ديگر محصولات IT به حوزه لپ تاپ ها مشاهده نمود.
در اين مقاله قصد نداريم به کند و کاو و بررسي علت ها و عوامل حاکم بر اين شيفت تجاري بپرازيم؛ بلکه قصد داريم، با يک بررسي همه جانبه و بناچار طولاني، مشتريان احتمالي و بالقوه اين محصولات را به سمت انتخابي مناسب و صحيح هدايت نماييم. فرض ما اين است که ضرورت انتخاب صحيح لپ تاپ ( بواسطه قيمت نسبتاً بالاي اين کالا براي بسياري از مصرف کنندگان آن)، به قدري است که خواننده حوصله کافي براي خواندنِ اين مقاله جامع را خواهد داشت.
ما در اين مقاله، ابتدا با روشنگري روي برخي مفاهيم و واژه هاي اصليِ اين حوزه که اغلب در جامعه ما به صورت نادرست به کار گرفته مي شوند، ذهن خواننده را به ميزان لازم، بايوس نموده و سپس توصيه هايي کلي در مورد فيزيکِ لپ تاپ ها ارائه خواهيم نمود. در ادامه مقاله، کاربران را بر اساس نيازهاي کلي و ماهوي آنها ( به عنوان کاربر لپ تاپ)، گروه بندي مي کنيم. مثلاً کاربران دانشجو، کساني هستند که بواسطه ميزان تحرک و جابجايي بالا ( دائماً نقل مکان از کلاسي به کلاس ديگر، در تمام روز و در بيشتر روزهاي هفته)، به لپ تاپي مقاوم و با درجه استحکام نسبتاً بالا نياز دارند و در عين حال، در خريد اين محصول، اغلب با محدوديت بودجه مواجه هستند که اين خود با اصل اول در تناقض است. در اين جا ما بايد يک مصالحه دقيق، بين دوام و استحکام لپ تاپ، با قيمت آن برقرار نماييم.
براي هر گروه از کاربران، ما يک لپ تاپ را به عنوان پيشنهاد اول خود ( بدون توجه به موجود بودن يا نبودن آن در بازار داخل) معرفي نموده و سپس نزديک ترين لپ تاپ موجود در بازار داخل به آن را معرفي مي کنيم. سپس در همان گروه، تعدادي لپ تاپ ديگر را معرفي و خريد آن ها را به مشتريان بالقوه آن گروه، توصيه مي نماييم.
امروزه در بازار کامپيوترهاي قابل حمل، شما با واژه هايي همچون لپ تاپ، نوت بوک، نت بوک، Tablet PC, UMPC، لپ تاپ هاي جايگزين دسک تاپ (desktop replacement) و غيره بر مي خوريد که تصميم گيري درباره انتخاب محصول مناسب با نيازهاي شما را مشکل مي نمايد.
از سوي ديگر، هر کدام از شرکت هاي سازنده، محصولات خود را در قالب خانواده هاي گوناگون محصول، و اغلب با نام هاي عجيب و غريب عرضه مي کنند که در اغلب اوقات مردم، با عوامل و پارامترهاي حاکم بر اين طبقه بندي، آشنا نبوده و اين خود بر سردرگمي آن ها مي افزايد. ضمناً اهميت برخي فناوري هاي جديد، به حدي است که گاهي اوقات توجه به آن ها در هنگام خريد، صرفه جويي هايي زياد آتي را در پي دارد.
تمام اين موارد، منجر به بروز سوالاتي فراوان در ذهن مشتري اين محصولات ايجاد مي نمايد.

پاسخ اين گونه سوالات، به اين موضوع بستگي دارد که آن ها را از چه شخصي بپرسيد. حتي فروشندگان اين محصولات در بازار کامپيوتر، تعريف مناسبي در مورد اين محصولات به مشتري ارائه نمي کنند چرا که خود نيز از فلسفه آن ها آگاه نيستند. خود من اخيراً در يکي از بازارهاي معروف فروش محصولات IT در تهران شاهد بودم که يک فروشنده، نِت بوکي را به يک مشتري ( که به دنبال يک لپ تاپ ارزان قيمت بود)، به عنوان لپ تاپي معرفي مي کرد که فقط درايو اپتيکال ندارد!
اما آيا مرز مشخصي بين محصولات مختلف در حوزه کامپيوترهاي قابل حمل وجود دارد؟ پاسخ من به اين سوال مثبت است.
روش هاي گوناگون و متنوعي براي تشريح کلاس هاي مختلف لپ تاپ ها وجود دارد؛ اما سايز صفحه نمايش، يکي از متداولترين معيارهاي طبقه بندي لپ تاپ ها است. در ابعاد 12 اينچ و کمتر از آن، کامپيوترهاي قابل حمل، نوعاً در کلاس نت بوک قرار مي گيرند. بالاي 12 اينچ، گروه لپ تاپ ها و نوت بوک ها قرار دارند و در مرز 16 اينچ، مرزها کمي مبهم شده و کامپيوترهاي قابل حمل جايگزين دسک تاپ (desktop replacements) نيز وارد بازي مي شوند. يک عامل افزاينده بر اين ابهام، نوت بوک هاي داراي صفحه نمايش چرخان هستند که بدون توجه به اندازه آن ها، در خانواده tablet PC قرار مي گيرند.
اگر شما يک لپ تاپ را به عنوان کامپيوتر اصلي خود مي خواهيد و اغلب کارهاي خود را با آن انجام خواهيد داد، نوت بوکي کوچکتر از 13، 3 اينچ را به شما توصيه نمي کنيم. اگر چه سيستم هايي در اين ابعاد، بسيار قابل حمل و راحت هستند، اما به هيچ عنوان، براي يک کار 8 ساعت در روز مناسب نيستند. در ضمن قدرت و کارايي اين لپ تاپ ها نيز در خور اين نوع کاربرد نيست. يک لپ تاپ با صفحه نمايشي به اندازه 14 يا 15 اينچ، براي کاربردهاي روزانه و همه منظوره بسيار مناسب است. به عنوان مثال، شرکت DELL در حوزه لپ تاپ هاي خانگي خود، کلاسي را با عنوان Everyday Computing معرفي مي کند که در اين کلاس، لپ تاپ هاي Inspiron 15R به عنوان لپ تاپ هايي ( با صفحه نمايش 15، 6 اينچي) براي کاربردهاي عمومي و روزمره با اقبال زيادي مواجه شده اند. اما لپ تاپ هايي با صفحه نمايش بزرگ تر از محدوده مذکور، قابليت حمل يا Portability آن را دچار چالش مي کند. زيرا صفحه نمايش هاي بزرگ، و سخت افزار قدرتمند مکمل، نوعاً فضاي زيادي را اشغال نموده و توان الکتريکي بيشتري نيز مصرف مي نمايند که اين خود، به معناي کاهش عمر باطري است. اما اگر از لپ تاپ خود اغلب اوقات در منزل استفاده مي کنيد، و کمتر آن را به همراه خود، بيرون مي بريد، يک لپ تاپ در گروه replacement ‏desktop ( مثل، Sony VAIO VPC-F115FM/B Dell Studio 17, HP Envy 17 و يا Alienware M17X) براي شما مناسب خواهد بود.
بعضي از مردم، دو عبارت لپ تاپ و نوک بوک را به صورت هم معني به کار مي برند؛ زيرا به مرور زمان، بسياري از Laptopهاي موجود در بازار، کوچک تر و سبک تر از اسلاف خود هستند. با رشد فناوري Laptop، توليد کنندگان توانسته اند قدرت بيشتري را در بسته بندي هاي کوچکتري جاي دهند. در واقع فرمت Notebook اکنون بصورت يک نُرم عمومي در آمده است.
اما هنوز Laptop هايي وجود دارند که بزرگتر از آن هستند که بتوان آنها را Notebook به حساب آورد. Lenovo ThinkPad W701ds داراي يک نمايش گر اصلي 17 اينچي و همچنين يک نمايش گر ثانويه 10، 6 اينچي LED است. اين مدل، وزني معادل 11 پوند (13، 7 پوند با لوازم جانبي) دارد. Laptop هاي مخصوص بازي نيز مي توانند بسيار بزرگ باشند:
Dell Alienware M17×، وزني معادل 5، 3 کيلوگرم داشته و به يک نمايشگر 17 اينچي مجهز است. در حاليکه اين کامپيوترها قابل حمل هستند، شما احتمالاً نمي خواهيد آن را در تمام طول روز بر روي دوش خود حمل کنيد.

نوت بوک ها در مقايسه با نت بوک ها

کامپيوترهاي Notebook، اصولاً نسخه هاي سبک تر و کمي جمع و جورترِ لپ تاپ ها ( حتي با عمر باطري بيشتر) هستند. در واقع، تفاوتي اساسي بين يک لپ تاپ و نوت بوک وجود ندارد؛ آن ها دو نام مختلف براي يک چيز هستند. در ابتدا هنگامي که کامپيوترهاي لپ تاپ ظاهر شدند، نام لپ تاپ براي اين محصولات بکار برده مي شد؛ با گذشت زمان و با افزايش محبوبيت آن ها، نسل هاي بعدي، عليرغم فشردگي و جمع و جور شدن بيشتر، با افزايش قابليت ها همراه بودند و اين امر باعث گرديد تا نام نوت بوک، به فرهنگ واژگان کامپيوترهاي قابل حمل اضافه گردد. بطور ايده آل، يک کامپيوتر نوت بوک، در عين کم حجم تر بودن نسبت به لپ تاپ، داراي همان قدرت پردازش و ويژگي هاي ( شايد بيشتر) کامپيوترهاي لپ تاپ بزرگتر از خود بوده و حتي از عمر باطري بيشتري برخودار است و به همين لحاظ، بسياري از توليد کنندگان، قيمت بالاتري را براي راحتي استفاده از يک کامپيوتر کوچک که قابليت هاي بزرگي را درخود جاي داده است، تعيين مي کنند. باز تاکيد مي کنيم که اين يک مفهوم کاملاً نسبي است و مرز مشخصي بين لپ تاپ و نوت بوک وجود ندارد. در واقع به واسطه اصل او حاکم بر فلسفه وجودي لپ تاپ ها يعني همان قابل حمل بودن، اگر بخواهيم لپ تاپي را در عين بهره مندي از امکانات و قدرت پردازش بالا و در عين حال سبک تر بودن ( نسبت به همقطاران خود)، با نامي شايسته صدا بزنيم، به آن نوت بوک مي گوييم.
نوت بوک ها معمولاً داراي نمايش گرهايي در ابعاد 12 تا 17 اينچ بوده و وزني معادل 2/3 تا 2/7 کيلوگرم دارند.
Mac Book Pro ‏(13 اينچي) يک کامپيوتر نوت بوک است. اين مدل، داراي يک نمايشگر 13، 3 اينچي بوده و 2 کيلوگرم وزن دارد که آن را به يک عضو مناسب، براي قرار گرفتن در خانواده نوت بوک ها تبديل مي کند. هنگامي که اين نوت بوک را ببندند، 2، 41 سانتيمتر ضخامت خواهد داشت. اين محصول در عين حال، داراي بسياري از ويژگي هايي است که شايد برخي از آن ها را در يک کامپيوتر لپ تاپ معمولي پيدا نمي کنيد: يک کارت ‏(‎802.11n)‏Wi-Fi‎) ، يک آنتن Bluetooth ( نسخه 2، 1)، يک پردازنده دو هسته اي (Core 2 Duo)، ‏4 گيگابايت حافظه DDR3 و يک درايو SSD‏(124 گيگابايتي)، انواع پورت هاي HDMI, DVI، گيگابايت اترنت، FireWire… و نيز اسپيکرهاي استريويي با ساب ووفر، برخي از ويژگي هاي اين نوت بوک هستند. اين مدل همچنين به يک درايو DVD و Webcam داخلي (iSight camera) نيز مجهز مي باشد.
کامپيوترهاي Notebook، محصولات نسبتاً تازه واردي در بازار کامپيوتر هستند. هنگامي که Notebookها در اوايل سال 2008 براي اولين بار شروع به جلب توجه کاربران نمودند، سوالات زيادي را در ذهن کاربران ايجاد نمودند. در واقع، استراتژي غالب براي مصرف کنندگان کامپيوتر اين بود که سريع ترين و قدرتمندترين کامپيوتر را در يک دامنه قيمتي مناسب پيدا کنند. اما مصرف کنندگان به تدريج متوجه شدند که آن ها براي اکثر کارهايي که انجام مي دهند الزاماً به يک کامپيوتر پيشتاز نياز نخواهند داشت. از سوي ديگر، همچنان که وب نقش مهم تري را در حوزه Computing بر عهده گرفت، ملزومات پردازشي براي کامپيوترهاي مصرف کنندگان نيز کاهش يافت. کاربرد اصلي يک کامپيوتر Notebook، وسيله اي براي اتصال سريع به اينترنت در هر کجا ( با توجه به عمر باطري بالاي 8 ساعت)، ورود به کارتابل خود و انجام عمليات دورکاري است. در کشورهايي که اينترنت بي سيم، در گستره جغرافيايي وسيع و با سرعت و سهولت بالا در دسترس مي باشد، اين وسيله در داخل مترو، فضاي باز دانشکده، در پارک ها و تفريح گاه ها، در فرودگاه، لابي هتل ها، در ويلا و کنار ساحل، به شما کمک مي کند تا سريعاً به اينترنت دسترسي يافته و به انجام عمليات جستجو در وب، ايميل، ورود اطلاعات، دانلود و غيره بپردازيد. اين وسيله براي کار با نرم افزارهاي قدرتمند آفيس، نرم افزارهاي گرافيکي مثل فوتوشاپ و غيره طراحي نشده است. در واقع روي نوت بوک ها، نسخه خاص و سبکي از آفيس به نام Microsoft Works نصب مي گردد.
Microsoft Works، يک نسخه کوچکتر، سبک تر و با ويژگي هاي کمتري نسبت به Microsoft Office است که در برگيرند? يک Word processor، يک spreadsheet و يک سيستم مديريت بانک اطلاعاتي و يک نرم افزار calender و نيز يک ديکشنري است.

نت بوک ها، بهترين ابزار براي پردازش ابري

نت بوک ها و Cloud Computing شانه به شانه يکديگر حرکت مي کنند. يک شبکه Cloud Computing مجموعه اي از سرورها است که ذخيره ساز ي داده ها و قدرت پردازش را بر روي اينترنت تأمين مي کند. بطور ايده آل، يک سرويس Cloud Computing مي تواند نياز به يک کامپيوتر شخصي قدرتمند و گرانقيمت را از بين ببرد. ماشين هاي فعال بر روي اينترنت، تمام کارهاي سخت را براي شما انجام خواهند داد.
بطور کلي مي توان گفت که اين محصولات داراي نمايش گرهاي کوچکتر از 12 اينچ بوده و وزن آنها حدود 1 کيلوگرم ( کمتر از 1، 6 کيلوگرم) مي باشد. اين مدل ها معمولاً با قيمتي بين 300 تا 600 دلار عرضه مي شوند. Eee PC 1001PQ، مثالي از اين خانواده است که 1، 1 کيلوگرم وزن داشته و به يک نمايشگر 10 اينچي مجهز مي باشد. اين مدل از يک پردازنده Intel Atom Pineview- M N450 استفاده مي کند وداراي 1 تا 2 گيگابايت حافظه DDR2 است.
Eee PC 1001PQ با باطري 6 سلولي، داراي 9 ساعت عمر باطري است. اين نوت بوک، داراي 2 پورت USB، ‏1 پورت RJ-45، يک کانکتور VGA، يک وب کم 3 مگاپيکسلي، بلوتوث و غيره مي باشد.
HP Mini 5103، نت بوکي مجهز به پردازنده دو هسته اي و سريع اتم (N550 Dual Core)، ‏2 گيگابايت حافظه DDR2، 1، 2 کيلوگرم وزن و صفحه نمايش 10، 1 اينچي مي باشد.

سيستم هاي Ultra-Mobile

حالا نوبت به UMPC ها (Ultra-Mobile PC) مي رسد. به لحاظ تاريخي، اين اصطلاح ساخته و پرداخته مايکروسافت است که اولين بار براي يک فرم- فاکتور کوچک از کامپيوتر هاي قلمي (Pen Computer) اين شرکت ( با سيستم عامل Tablet PC مايکروسافت) بکار برده شد. اين محصول يک کامپيوتر Tablet است ( يک صفحه نمايش کامپيوتر را بدون صفحه کليد در نظر بگيريد). اينترفيس اکثر UMPCها، يک نمايش گر لمسي با يک قلم Stylus و يک آرايه از کليدهاي فيزيکي است که در طرفين نمايش گر آن قرار گرفته اند. اين Tablet همانند Notebookها سبک بوده و به نمايش گرهاي کوچکي در دامنه 4 تا 8 اينچ مجهز هستند.
بعضي از مدل هاي UMPC داراي يک صفحه کليد QWERTY کامل هستند که شما مي توانيد آن را از زير صفحه نمايش بيرون بکشيد. گروه ديگري از اين ابزارها صرفاً بر اينترفيس صفحه لمسي تکيه دارند. اکثر UMPCها، سيستم عامل ويندوز7 را اجرامي کنند. در حاليکه قابليت حمل UMPCها بيشتر از Notebook است، اما گران تر از Notebookها هستند.
Sony VAIO P11، يک مثال خوب به حساب مي آيد. اين محصول داراي يک نمايشگر 8 اينچي (1600‏× ‏768 )بوده‏ و 632 گرم وزن دارد.
VAIO P11 داراي پردازنده Atom، ‏2 گيگابايت رم، 64گيگابايت هارد SSD( گسترش تا 256گيگابايت)، GPS، وب کم، Wi-Fiو غيره است. Sony VAIO P11 در عين حال از طريق ميکروفن، مي تواند بعنوان يک ابزار VoIP مورد استفاده قرار گيرد.
اما بعضي از مردم به غلط، از عبارت UMPC براي تشريح تمام ابزارهاي کامپيوتري کوچک ( شامل Netbookها) استفاده مي کنند. گروه ديگري، از اين عبارت براي متمايز نمودن کامپيوترهاي موبايل گرانقيمت از Notebook هاي ارزانقيمت استفاده مي نمايند. براي مثال، در حاليکه Apple محصول MacBookAir خود را يک Notebook مي نامند، سايرين معتقدند که اين ابزار در دسته بندي Notebook ها قرار نمي گيرد. Air به اندازه کافي باريک است تا در داخل يک پاکت پستي قهوه اي رنگ قرار گيرد و در عين حال به يک نمايشگر 13، 3 اينچي با نور پشتي LED مجهز است. با اين حال، پردازنده آن از قدرت کمتري در مقايسه با ساير مدل هاي Macbook برخوردار است. اين محصول داراي فضاي ذخيره سازي محدودي بوده و تنها چند درگاه دارد. از سوي ديگر، Air قيمت نسبتاً بالائي دارد و بر چسب قيمتي آن از 1299 دلار آغاز مي شود.
طراحي، قدرت پردازش و قيمت Air باعث مي شود که قرار دادن آن در يک دسته بندي خاص تا حدودي دشوار باشد. به همين دليل است که برخي از روزنامه نگاران، از عبارت UMPC براي تشريحي ابزارهايي که قابل حمل هستند اما قدرت و قيمت بالاتري در مقايسه با Notebookها دارند، استفاده مي کنند. با استفاده از اين فرهنگ اصطلاحات، Notebook يک محصول کوچک و ارزانقيمت است که قدرت پردازشي نسبتاً پائيني دارد. از سوي ديگر، عنوان UMPC به ابزاري تعلق مي گيرد که کوچک است، اما در مقايسه با Notebook، قيمت بالاتري داشته و عموماً از پردازنده بهتري استفاده مي کند.

کم رنگ تر شدن مرزها

در واقع همچنانکه با فناوري و ارائه محصولات جديد و جديدتر، پيش مي رويم، مرزهاي جدا کننده ميان خانواده هاي نوت بوک ها، نت بوک ها و UMPC ها کمتر و کمتر مي شود. شرکت Asus کامپيوترهاي Eee PC T101MT را عرضه کرده است. اين ابزار، پيوندي ميان Tabletها و نت بوک ها به حساب مي آيد. Eee PC T101MTبه يک صفحه نمايش گر لمسي 12، 1 اينچي LED مجهز است که بر روي يک مفصل قرار گرفته و شما مي توانيد صفحه نمايش را به اطراف بچرخانيد و يا آن را برگردانده و بر روي صفحه کليد ابزار ببنديد. اينترفيس صفحه لمسي، به شما امکان مي دهد تا از اين نت بوک، بعنوان يک Tablet PC استفاده کنيد. اين محصول روي سايت آمازون، به قيمت ‏446 به فروش مي رسد.

تلفن هاي هوشمند نيز از پتانسيل کافي براي ايجاد سردرگمي بيشتر در عرصه Mobile Computing برخوردارند. با افزايش هر چه بيشتر قدرت تلفن هاي هوشمند، آنها به تدريج در همان سطحي قرار مي گيرند که Notebookها در حال حاضر قرار دارند. آنها بسيار قابل حمل و چند کاره هستند. شرکت هايي که نرم افزارهاي کاربردي را براي تلفن هاي هوشمند طراحي مي کنند، در آينده نزديک مي توانند استراتژي هاي Cloud Computing بيشتري را در محصولات خود پياده سازي نمايند.
در عين حال، بعضي از توليد کنندگان Notebook، در حال همکاري با Carrierهاي تلفن سلولي هستند تا فناوري سلولي را در محصولات خود ادغام کنند. بعضي از Notebookها مي توانند براي نقل و انتقال داده به 3G,EDGE و ساير شبکه هاي سلولي دسترسي پيدا کنند. در حاليکه انتقال داده ها با استفاده از اين پروتکل ها کندتر از Wi-Fi خواهد بود، اما زيرساختار شبکه هاي سلولي از شالوده قدرتمندتري در مقايسه با شبکه هاي Wi-Fi برخوردار است.
در اين ميان، يک موضوع قطعي است: تحريک پذيري (Mobility) از اهميت بالائي برخوردار است. مردم مي خواهند توانائي دسترسي به نرم افزارهاي کاربردي و داده هاي مورد نظر خود را در هر زمان و مکاني در اختيار داشته باشند. آنها به دنبال ابزاري هستند که به يک درايو ديسک سخت با ظرفيت کافي مجهز باشد و يا يک Notebook که بتوانند از آن براي ورود به يک سرويس ذخيره سازي داده Online استفاده نمايند.