علي و شب قدر

امام علي (علیه السّلام) در حديثي كه برخي از مقامات خويش را براي حارث همداني ياد مي كند مي گويد: مرا در شب قدر، همه ساله، نيرويي افزون رسد. و اين در فرزندانم كه نگهبانان دينند، چنان آمدن شب و روز، تا قيامت باقي است 2. امام صادق (علیه السّلام) - به نقل از پدر خويش - گويد:
هنگامي، علي (علیه السّلام) ، سوره انا انزلناه را مي خواند، و فرزندانش، حسن و حسين، در نزد او بودند. حسين به پدرش عرض كرد: اي پدر، وقتي تو اين سوره را مي خواني، شيريني و حلاوت ديگري از آن حس مي شود؟
علي (علیه السّلام) فرمود: اي فرزند پيامبر و اي فرزند من! من از اين سوره چيزي مي دانم كه تو (اكنون) نمي داني. چون اين سوره فرود آمد، جد تو پيامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مرا خواست. وقتي نزد او رفتم، سوره را خواند، آنگاه دست خويش را به روي شانه راست من نهاد و فرمود: اي برادر و وصي من، و اي ولي امت من پس از من، و اي جنگنده بي امان با دشمنان من اين سوره، پس از من، از آن تو است، و پس از تو، از آن دو فرزند تو است. جبرئيل - كه در ميان فرشتگان او برادر من است - حوادث يك سال امت مرا (در شب قدر) به من خبر مي دهد. پس از من اين اخبار را به تو خواهد داد. و لها نور ساطع، في قلبك و قلوب اوصيائك الي مطلع فجر القائم - و اين سوره، در قلب تو، و در قلب اوصياي تو، همواره، نوري تابناك خواهد افشاند، تا به هنگام طلوع سپيده دمان ظهور قائم.3
ليله مباركه

شب قدر، در قرآن كريم، علاوه بر سوره قدر ، در سوره دخان نيز مطرح گشته است. در آيات آغاز اين سوره، از نزول قرآن در شب قدر، و تعيين امور بر طبق حكمت، سخن رفته است:
انا انزلناه في ليله مباركه، انا كنا منذرين. فيها يفرق كل امر حكيم. امرا من عندنا، انا كنا مرسلين.4
- ما قرآن را، در شبي با بركت و خجسته (شب قدر)، فرو فرستاديم، تا خلق را بياگاهانيم و هشدار دهيم.
در اين شب، هر كاري، بر طبق حكمت، فيصله مي يابد، و تعيين مي گردد. اينهمه به فرمان ماست، كه فرشتگان را فرو مي فرستيم.
در اين آيات نيز، سخن از شب قدر و شب تقدير و بركت است، و سخن از نزول قرآن است، و فرود آمدن فرشتگان به امر خدا: در اين ليله مباركه، قرآن را فرستاديم. در اين شب، هر امري، بر طبق حكمت، فيصله مي يابد، و جدا جدا تقدير و تعيين مي شود.
در اين آيه نيز، فعل به صورت مستقبل (يفرق) ادا شده است، و دلالت بر استمرار دارد، مي فهماند كه اين تفريق و تحكيم امور، همواره در چنين شبي انجام مي پذيرد.
در فصل آينده خواهيم گفت كه تنظيم امور، در طول زماني، مستلزم اجمال و تفصيل است، يعني: نخست همه امور را بطور كلي تعيين كنند، و سپس جزئيات آن را در جريان تحقق قرار دهند. فرض كنيد: شما برنامه و مخارج يك ساله خود را، همراه كارها و وظايفي كه داريد، ابتدا در نظر مي گيريد و تعيين مي نماييد. سپس در طول سال، بر طبق آن برنامه تعيين شده، بطور دقيق و منظم، عمل مي كنيد. اين حقيقت كه لازمه طبيعي نظم و تنظيم است، و مربوط است به تفريق امور، يعني: فيصله دهي وجدانهي يك يك امور و مسائل، در حديثي ياد شده است. در اين حديث، امام صادق (علیه السّلام) مي فرمايد:
قال: فيها يفرق كل امر حكيم فكيف يكون حكيما، الا ما فرق 5
خداوند فرموده است: در اين شب، هر كاري استوار و با حكمت، معين مي شود . و چگونه چيزي، استوار و با حكمت تواند بود، مگر آنچه به طور مشخص، برنامه ريزي و تعيين شده باشد؟
بنابراين، جريان يافتن استوار و منظم امور گوناگون در عالم، با اينهمه ژرفي و پهناوري، با ميلياردها ميليارد اجزا و افراد، و با ميلياردها ميليارد قانون و ناموس چنين است كه نخست در برنامه اي دقيق، و تقدير حكيمانه مقرر مي گردد، و سپس در ارتباط با خليفه خدا در زمين (يعني: مجري وناظر اجرا)، به مرحله تحقق مي رسد. و بدينگونه، اين آيات همه دلالت دارد بر استمرار وجود حجت خدا در زمين. و اكنون، حجت خدا در زمين، و واسطه فيض، و ولي مطلق، و به تعبير شيخ بهاء الدين عاملي: صاحب اسرار خدايي در اين جهان 6، امام موعود، قطب دوران، روح جهان، حقيقت زمان، و عدل قرآن، حضرت حجت بن الحسن المهدي است، صلوات الله و سلامه عليه. و او خود، صاحب شب قدر است، و آستان اعلاي او، محل فرود آمدن روح و فرشتگان است در شب قدر. در حديث است كه:
مردمان، در شب قدر، در حال نمازند و دعا و مسئلت كردن از درگاه خدا و صاحب اين امر، سرگرم است به كار فرشتگاني كه نزد او فرود مي آيند و مقدرات و امور و پرونده حوادث سال را پيش او مي آورند 7
پي نوشت :
1- نورالثقلين، ج 5، ص 621
2- بشاره المصطفي لشيعه المرتضي، ص 4 چاپ دوم نجف.
3- البرهان، ج 4، ص 487
4- سوره دخان آيه 3-5
5- تفسير البرهان ، ج 4، ص 487.
6- در قصيده معروف او: وسيله الفوز و الامان في مدج صاحب الزمان ، در اين بيت:
امام الوري، طود النهي، منبع الهدي و صاحب سر الله في هذه الدار.
29 بيت، از اين قصيده بلند و زيبا، با ترجمه، در ادبيات و تعهد در اسلام آورده شده است، صفحات 340 - 348.
7- نورالثقلين ، ج 5، ص 641.

نویسنده : محمد رضا حكيمي

صفحات: 1· 2