امام علی علیه السلام می‌فرمایند توبه شش مرحله دارد:

اول، پشیمانی از گذشته؛

دوم، تصمیم بر باز نگشتن به گناه و تکرار نکردن آن؛

سوم، پرداخت کردن حق همه آن هایی که بدان ها بدهکاری؛

چهارم، ادای حق پروردگار در تمام واجبات؛

پنجم، اینکه گوشتی را که از حرام بر بدنت روییده است، آب کنی.

و آخر اینکه همان گونه که لذت گناه را به تنت چشانده ای، مزه عبادت را نیز بچشانی.اگر چنین کردی از توبه کنندگان به شمار می آیی.

×××××××

همانطور که در این حدیث شریف می‌بینیم یکی از مراحل توبه پرداخت حق همه‌ی آن‌هایی است که به آن‌ها بدهکاریم و نیز ادای حق خداوند در واجبات.

خداوند از روی رحمت و لطفش همیشه درِ توبه را به روی ما باز گذاشته و توفیق توبه کردن را نیز به ما عطا نموده است. اما بیایید این بار یک قدم جلوتر برویم. بیایید برای طلب بخشش از خداوند و نیز مسرور ساختن قلب امام زمان علیه السلام از این به بعد از مرحله‌ی توبه‌ی زبانی بالاتر رفته و  وارد مرحله‌ی توبه‌ی عملی شویم.

به این صورت که کم کم شروع کنیم به ادای حقوقی که به گردنمان است. اگر غیبت کرده‌ایم سعی کنیم حلالیت بطلبیم و اگر ناشدنی است از طرف آن شخص رد مظالم بدهیم. یا اگر کفاره‌ای بر گردنمان مانده آن را پرداخت نماییم یا اگر نماز و روزه‌ی قضا داریم شروع کنیم با یک برنامه ریزی منظم آن‌ها را بجا بیاوریم. به این امید که این قدم ما باعث کمال هر چه بیشترمان گردد…

بوم دل