دیشب در برنامه‌ی هفت چه گذشت؟
شاید شب گذشته هنگامی كه ارتباط تلفنی برنامه‌ی “هفت” با مریلا زارعی برقرار می‌شد تا او به عنوان نائب رئیس انجمن بازیگران ایران درباره‌ی آخرین وضعیت جسمانی دو بازیگر قدیمی سینما اطلاعاتی را به مخاطبین بدهد، کسی فکر نمی‌کرد که انتقادهاي تند او از اظهارات جنجالی سلحشور و برخی صحبت‌های هفته‌ی گذشته‌ی حجت‌الاسلام حمید رسایی، بتواند برنامه‌ی “هفت” را بعد از مدت‌ها رکود، کمی جذاب‌تر و جنجالی‌تر کند.
ماجرای حواشی برنامه‌ی شب گذشته‌ی “هفت” از آن جایی آغاز شد که مریلا زارعی پشت خط تلفن این برنامه آمد تا در مورد آخرین وضعیت سلامت “عبدالله بوتیمار” -از بازیگران قدمی سینما که مدتی است در کما به سر می‌برد- و همچنین “شهلا ریاحی” توضیحاتی را ارائه كند، اما پس از آنکه توضیحات نائب رئیس انجمن بازیگران سینمای ایران راجع به وضعیت جسمانی این دو بازیگر قدیمی به اتمام رسید، او از جیرانی درخواست کرد تا در چند دقیقه به نکات کوتاهي اشاره کند.
زارعی در بخش دوم صحبت‌هایش، ابتدا با يادآوري نحوه‌ی پوشش گسترده‌ی رسانه‌ی ملی از حرکت غیر اخلاقی اخیر دو فوتبالیست گفت: «در حالی در تمام شبکه‌های رسانه‌ی ملی راجع به این حرکت صحبت می‌شود که حرکت غیراخلاقی این دو فوتبالیست خیلی هم دور از انتظار و دور از فضای فوتبال نبود.» و سپس از وقوع اتفاق تأسف‌آور مشابهی در سینما خبر داد که کمتر از رسوایی اخلاقی فوتبالیست‌ها نبوده اما صداوسیما از آن به راحتی عبور کرده است.
زارعی در ادامه، بدون اینکه نامی از کسی ببرد، این اتفاق تأسف‌آور را همان صحبت‌های دو هفته پیش فرج الله سلحشور در انتقاد از بازیگران زن سینمای ایران دانست و گفت: »اگر ما سینما را مثل یک زمین فوتبال تصور کنیم و بازیگران سینما، بازیکنان آن باشند، می‌بینیم اظهار نظر اخیری که درباره بانوان سینما شد، ناسزایی به مادران، خواهران و کانون خانواده بود و فکر میکنم اینگونه دشمنی در هیچ دین و آیینی پذیرفتنی نیست.» او سپس پیکان انتقادش را به سوی برنامه‌ی “هفت” نشانه رفت و خواستار آن شد که این برنامه هم همچون برنامه‌ی “نود” شفاف باشد و از کنار موضوعاتی این چنینی به این راحتی نگذرد.
اما جنجالی‌ترین و در عین حال عجیب‌ترین بخش انتقادات مریلا زارعی، آن‌جایی بود که او از حجت‌الاسلام حمید رسایی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به دلیل تمجیدش از فیلم “یوسف پیامبر” به کارگردانی سلحشور در برنامه‌ی هفته‌ی گذشته‌ی “هفت” انتقاد کرد. زارعی در این قسمت از صحبت‌هایش گفت: «هفته‌ی گذشته هم برنامه‌ی هفت، آقای رسایی نماینده مجلس را می‌آورد و ایشان یکی از فیلم‌های برجسته‌ی سینما را اثر همین آقا (منظور یوسف پیامبر) می‌داند، اما هیچ اشاره‌ای به حرف‌های او نمیشود. می‌خواهم از ایشان بپرسم که یعنی ما بازیگرها این قدر ارزش نداریم که از ما دفاع شود؟ آیا هیچ بزرگتری نبود که از ما به عنوان افرادی که با روح و روان خود با مخاطبان در ارتباط هستیم، دفاع کند؟ چقدر خوب شد که شما آقای جیرانی سرماخورده بودید و نمی‌توانستید با ایشان در این باره بحث کنید… جامعه مظلوم سینما و به‌ویژه بانوان سینمای ایران نیازمند حمایت مسئولان در مقابل این سخنان موهن هستند.»
بعد از اتمام صحبت‌های زارعی، جیرانی در پاسخ به این صحبت‌ها با اشاره به اینکه خط قرمزهای برنامه‌اش با نود برابر نیست، به صورت تلویحی اعلام كرد که صداوسیما به او اجازه‌ی ورود به بسیاری از حوزه‌ها از جمله همین موضوع را نمی‌دهد. در واقع جیرانی به این نکته اشاره کرد که آزادی فردوسی‌پور را ندارد!
سپس نوبت به بخش بازیگر هفته با حضور “مهناز افشار” رسید تا افشار هم که به عنوان بازرس علی‌البدل در انجمن بازیگران سینمای ایران عضویت دارد، از این مجال بهره بگیرد و شبه بیانیه‌ی از پیش نوشته شده‌ای را که متعلق به خودش هم نبود، به بهانه‌ی ابراز چند حرف “دلی” روخوانی کند. شبه‌بیانیه‌ی افشار ابتدا با انتقاد از “هفت” به خاطر پرداختن به موضوع دستمزد بازیگران آغاز شد. افشار سپس به سخنان فرج‌الله سلحشور تعریضی زد و گفت: «اگر روزی مهناز افشار به کسی بی‌احترامی کرد، مطمئن باشید این بی‌احترامی به خود او برمی‌گردد.»
اما جالب‌ترین بخش صحبت‌های از پیش نوشته‌شده‌ی افشار آنجا بود که او هم نسبت به گلایه‌های هفته‌ی گذشته‌ی رسایی از نپرداختن سینمای ایران به موضوعات ارزشی موضع گرفت و گفت: «ما در سینمای ایران فیلم “آژانس شیشه‌ای” و فیلم‌های مرحوم رسول ملاقلی‌پور را داریم که آثار ارزشمندی هستند و همچنین فیلمسازان مستقل زیادی هم در این سینما فعالند که آثار این‌ها حاوی ارزش‌های زیادی است.» صحبت‌هایی که به موضع‌گیری هفته‌ی گذشته‌ی عسگرپور در قبال انتقادهاي رسایی شباهت زیادی داشت.
اما از آنجا که مهناز افشار هیچ‌گاه بازیگر توانایی نبوده است، این بار هم او در ایفای نقش خود موفق نبود و آن‌قدر در خواندن این حرف‌ها که در دفترچه‌ای برایش نوشته شده بود، ناوارد نشان داد که صدای جیرانی را هم درآورد، تا جایی که او در پاسخ به ادعای افشار مبنی بر “دلی” بودن انتقادهایش چنین گفت: «دلی نبود، تابلو بود که روی کاغذ برایت نوشته‌اند تا بخوانی!»
البته حضور افشار در این برنامه حواشی دیگری هم داشت؛ از جمله آنکه در ابتدای برنامه کلیپی از نقش آفرینی‌های افشار پخش شد که بعد از اتمام پخش آن، جیرانی به صورت تلویحی از اینکه بخش‌هایی از این کلیپ به تصمیم ناظران پخش حذف شده‌است، انتقاد كرد. این انتقادهاي جیرانی در کنار اشاره‌ی چند دقیقه پیش او به آزادی عمل برنامه‌ی “نود” در مقایسه با “هفت” نشانگر آن بود که جیرانی این روزها به شدت از ممیزی های اعمالی بر برنامه‌اش ناراضی است.
اگرچه تا همین جای کار هم موضع‌گیری برنامه‌ریزی شده‌ی دو تن از بازیگران مرتبط با خانه‌ی سینما راجع به حرف‌های رسایی، نشان می‌داد که ورود یک نماینده‌ی روحانی مجلس به موضوع سینما و حضور او در برنامه‌ی “هفت” تا چه حد سینمایی‌ها را هراسان و البته خشمگین کرده است، اما در ادامه‌ی کار، رسایی باز هم پشت خط این برنامه آمد تا نشان دهد که هم جمعه‌ها برنامه‌ی هفت را تماشا می‌کند و هم اینکه در برابر انتقادها، منفعل نمي‌شود.
حمید رسایی در ابتدا از اینکه بدون حضورش در برنامه از او انتقاد می‌شود، از جیرانی گلایه كرد و سپس به صحبت‌های فراستی در برنامه‌ی قبلی مبنی بر اشتباه بودن آمار اعلام شده از سوی وي درباره‌ی تیراژ 180 میلیونی کتاب در ایران اشاره کرد و گفت: «اگر تخصص شما سینماست، اجازه بدهید در حوزه کتاب اهلش و کارشناسان حرف بزنند.» او همچنین این موضوع را که در این آمار، کتاب‌های درسی هم در نظر گرفته شده است، رد کرد. در این میان، جیرانی هم از حرف‌های فراستی حمایت کرد و با اعلام آنکه او همان هفته‌ی گذشته قصد داشت تا این آمار را مورد سؤال قرار دهد، گفت: «با تیراژ هزار و پانصد تایی کتاب‌های داستانی چطور می‌شود به چنین آماری رسید؟ فکر میکنم این استقبال خوب بیشتر در حوزه‌ی کتاب‌های مذهبی است.» رسایی هم بلافاصله در جواب گفت: «من 20 کتاب دارم كه برخی از آنها دینی نیست و مربوط به مسائل روز است و کتابهایم حداقل به چاپ دوم رسیده است.»
در ادامه، رسایی به انتقادات مریلا زارعی اشاره كرد و گفت: «ایشان با بیان این نکته که خوب شد آقای جیرانی سرماخورده بودند، به بنده توهین کردند و ای کاش همانطور که از توهین دیگران ناراحت میشوند، ادبیات خود را نسبت به دیگران درست کنند. بنده ترجیح می‌دهم تا فیلم یوسف را دوست داشته باشم چون مضمون قرآنی دارد و تخیلی نیست. نمیشود که فیلمی را که دوست دارم، نگویم، چون شما از کارگردانش خوش‌تان نمیآید و یا کارگردانش حرفی را زده است.»
اما هوشمندانه‌ترین بخش صحبت‌های رسایی آنجا بود که خواستار شفاف‌سازی برنامه‌ی “هفت” در قبال موضوعات این‌‍چنینی شد و ابراز داشت که در صورت وجود مشکلی از سوی صداوسیما، کمیسیون فرهنگی حاضر است تا امکان پرداختن این برنامه را به چنین موضوعاتی فراهم کند. وی ادامه داد: «برنامه هفت بهتر است شفاف سازی کند و آقای سلحشور را دعوت کند و با حضور ایشان این موضوعات را بررسی کند شاید اصلا ایشان این‌طور نگفتهاند و شاید هم اظهارات ایشان بد منعکس شده است. ضمن اینکه انتقاد ایشان به همه افراد نبود. بالاخره همه اهالی سینما که طاهر نیستند، در قشر ما نیز در حوزه های علمیه نیز افرادی هستند که لباس روحانیت را دارند اما مشکلات و مسائلی هم دارند.» بدین ترتیب، رسایی راه را بر مظلوم‌نمایی سینمایی‌ها بست و اتفاقاً خواستار حضور سلحشور و پاسخ‌گویی خود او به انتقادها شد تا نشان دهد که اعضای جبهه‌ی فرهنگی انقلاب از مواجهه‌های این چنینی با سینماگران و از شفاف‌سازی مسائل هراسی ندارند.
اما پاسخ‌های صريح رسایی به همین‌جا ختم نشد؛ «من فکر کردم خانم زارعی وقتی از نبود شفافیت در برنامه “هفت” انتقاد کرد، قصد داشت به موضوع خودکشی یک دانشجوی 20 ساله در هفته‌ی گذشته بپردازد که مسبب آن یک هنر پیشه بود. خانم زارعی! شما که عضو انجمن بازیگران هستید، چرا در برنامه‌ی هفت به خودکشی دختر 20 سالهای به خاطر بیاخلاقی یکی از بازیگران مشهور سینمای ایران که خبرش را همه سایتها زدند، نمیپردازید و یا اصلاً چرا به خود خانه‌ی سینما اشاره نمیشود که شاید از اساس خانه‌ی سینما و فعالیتهایش مشکل قانونی داشته باشد؟»
رسایی در ادامه حتی خواستار حضور افرادي مانند عسگرپور در این برنامه و برپایی مناظره ميان او با سینماگران ارزشی شد. جیرانی هم در این میان، از حضور رسایی در برنامه هفت برای مناظره با مهدی عسگرپور سوال کرد که رسایی گفت: «من البته حاضرم حضور داشته باشم اما سینماگران و صاحبنظران دیگری هم هستند که در این مناظره شرکت کنند. مثلاً از معاونت سینمایی چرا دعوت نمی‌کنید و یا کارگردانهایی که در این باره میتوانند بحث کنند. بنده هم به عنوان ناظر یا حاضر در این برنامه خواهم آمد.»
پس از پایان صحبت‌های رسایی، روند تأسف آور برنامه‌ی “هفت” در انتقاد از شخص غائب ادامه پیدا کرد و کنایه‌های مهمانان برنامه آغاز شد؛ به نحوی که مهناز افشار بلافاصله گفت: «بد نیست آقای رسایی بدانند که انتقاد اگر همراه احترام باشد و بدون توهین و بیحرمتی، ما هم آن را با فروتنی میپذیریم، نه اینکه همراه با تهمت و توهین باشد که اسمش دیگر انتقاد نیست.»
حتی بعد از حضور مازیار میری و همایون اسعدیان در برنامه، جیرانی نظر آنان را در مورد حرف‌های رسایی جویا شد تا آنان هم مطابق انتظار از مريلا زارعی تشکر و از رسایی شدیداً انتقاد كنند، تا جایی که میری چنین گفت: «من هم از خانم زارعی تشکر میکنم به خاطر دفاع از خانواده مظلوم سینما و متاژأسفم برای اینکه پیش خودم فکر می‌کردم اگر برای فعالیتهایم مشکلی پیش بیاید، باید خودم را به کمیسیون فرهنگی مجلس برسانم اما دیدم عضوی از این کمیسیون خود را پای مناظره درباره موضوعی می داند که اصلاً هیچ حرفی درباره آن تا به‌حال در میان نبوده است.» همایون اسعدیان هم از رسانهای شدن خبر خودکشی دختر 20 ساله توسط این نماینده مجلس انتقاد کرد و آن را اقدام درستی ندانست! این در حالی است که همین آقای اسعدیان در مورد رسانهای شدن صحبت‌های سلحشور نظر دیگری داشت و این چنین یک بام و دو هوای سینمایی‌ها که انتقاد از خود را ناروا انتقاد از بقیه را حق خویش می دانند، آشکار شد.
به هر حال، برنامه‌ی شب گذشته‌ی “هفت” نشان داد که سینمای ایران به شدت از ورود افراد ارزشی همچون رسایی به این سینما هراسان است؛ تا جایی که برای پاسخ‌گویی به اظهارات هفته‌ی گذشته‌ی او در “هفت” از پیش برنامه‌ریزی می‌شود و نطق‌های از پیش نوشته شده خانه‌ی سینما به عنوان حرف “دل” از زبان یک بازیگر بیان می‌شود!
همچنین این نکته نیز نباید از یاد برود که روشنفکران حاکم بر سینمای ایران این روزها به شدت به دنبال مظلوم‌نمایی‌اند و می‌خواهند اینگونه جلوه بدهند که عده‌ای به دنبال حذف سینما هستند، از همین رو، بيان انتقادها به شیوه‌ی سلحشور هیچ منفعتی به جز کمک به این پروژه‌ی مظلوم‌نمایی ندارد، چنانکه خود سلحشور نيز هر چند دیر، اما متوجه این موضوع شده و تا به حال چندین بار بابت اظهاراتش عذرخواهی كرده است.
اما در آخر یک نکته و یک سوال می‌ماند که باید از اعضای کمیسیون فرهنگی پرسید. برادران! چرا این قدر دیر و پس از چهار سال به یاد سینما افتاده‌اید؟ در حالی که حضور شما تا این حد می‌توانست بر سینمای ایران مؤثر باشد و روشنفکری حاکم بر سینما را این گونه به تکاپو بیندازد، چرا این چند سال از موضوع سینما در مجلس تا این حد غفلت شده است؟ گرچه خیلی امیدوار نیستیم که پاسخ قانع‌کننده ای بگیریم، اما باز هم همین التفات دیرهنگام به حوزه‌ی سینما را ارج می نهیم.
منتشر شده در رجا و بولتن نیوز
