همزمان با بازگشت 175شهید دلیر غواص عملیات كربلای ۴، چند كتاب منتشر شده از انتشارات سوره مهر كه بیانگر اتفاقات و خاطراتی از این عملیات مهم دفاع مقدس هستند را مرور میكنیم.
لشكر خوبان
«لشكر خوبان» خاطرات داستانی مهدیقلی رضایی از رزمندگان قدیمی آذربایجان است. این كتاب حاصل گفتوگوی فرج قلیزاده با مهدیقلی رضایی است كه بخشی از آن به قلم معصومه سپهری بازنویسی شده و در این كتاب آمده است. خواننده این كتاب میتواند در كنار راه جستن به ژرفای روابط انسانی، به ارزیابی مواجهه مردان رزمنده با خاطرات و حادثهها بپردازد و در كنار آن، بخشی از ناگفتههای جنگ را از زبان یك نیروی اطلاعاتی مرور كند. مهدیقلی رضایی در روایت خود، جنگ را نه از منظر خاطره، بلكه گاه از چشم یك منتقد نگریسته است و همین شاید بتواند گامی نو در فهم زوایای گوناگون نبرد هشت ساله مردم ایران باشد.
از ویژگیهای این كتاب روایت اول شخص و توصیفات چشمنواز است؛ به گونهای كه در بعضی قسمتها، كتاب از شكل خاطرات فاصله میگیرد و به رمان نزدیك می شود. شاید عمدهترین دلیل این امر هم نگاه به جزئیات رویدادها و پرداختن به آن هاست؛ به گونهای كه گاهی حتی از حالت روحی و روانی قهرمان داستان در حین عملیاتها هم صحبت به میان آمده است.
این كتاب كه تاكنون بارها تجدید چاپ شده و در صدر پرفروشترین كتابهای انتشارات سوره مهر قرار گرفته، مورد تایید مقام معظم رهبری هم واقع شده به گونهای كه ایشان در حاشیه یكی از دیدارهایشان فرمودند: «این كتاب لشكر خوبان پر است از اعجاب و عظمت ناگفته رزمندگان غواص و اطلاعات عملیات جنگ. در ایامی كه این كتاب را میخواندم بارها و بارها متاثر شدم.»
هممرز با آتش
كتاب «هممرز با آتش» خاطرات سردار پاسدار حمید قبادی است كه توسط انتشارات سوره مهر در تهران چاپ و منتشر شده است. در ابتدای كتاب، در بخش اشاره آمده است: «حتی آن روزها كه نیروهای سپاه ستارهای به دوش خود نداشتند، حمید قبادی برای مردم كوهدشت سرداری فداكار بود؛ چه رسد به حالا كه آوازه قهرمانی و فداكاری او دهان به دهان در این شهر كوچك گشته است. خاطرات سردار قبادی حكایت یكی از كهنهسربازان جنگ تحمیلی است كه ما را با تلخ و شیرین آن روزها پیوند میدهد؛ روزهایی كه هر ثانیهاش با حوادثی مهم همراه بود.»
شرح وقایع عملیات كربلای 4 و 5 از منظر حمید قبادی از مهم ترین بخشهای فصل پنجم كتاب «هممرز با آتش» است. قبادی با شرح كامل دیده و شنیدههایش در عملیات كربلای 4، به توصیف وقایع عملیات كربلای 5 میپردازد. بخش پایانی كتاب نیز شامل 26 قطعه عكس از دورههای مختلف حضور حمید قبادی در جبهههای جنگ تحمیلی است كه خواندن این كتاب را برای خواننده شیرینتر و مستندتر میكند.
آن روز سه و نیم بعد از ظهر
«آن روز سه و نیم بعد از ظهر» خاطرات دوران جنگ مهدی صمدی صالح است كه سید سعید غیاثیان مصاحبه و تدوین آن را عهدهدار و انتشارات سوره مهر آن را منتشر كرده است. این كتاب حاصل یازده ساعت مصاحبه فشرده با مهدی صمدی است. عكس روی جلد این كتاب یكی از مشهورترین عكسهای دفاع مقدس است كه مهدی صمدی با لباس جنگ روی خاك مشغول نماز خواندن است٬ این عكس حتی در مقطعی به عنوان عكس ثابت یكی از جراید كشور درآمده بود. كم كم در ذهن بسیاری این تداعی شده بود كه صاحب عكس (مهدی صمدی) به شهادت رسیده است٬ در حالی كه اینطور نبود.
این كتاب شامل 25 خاطره است كه نخستین آن ها با عنوان مدافعین تنگه احد از غروب بیست و ششمین روز بهمن ماه سال 1365 از عملیاتی در اروندرود آغاز می شود و آخرین خاطره با عنوان ملاقاتی عجیب در یكی از شبهای تابستان سال 1380 به پایان میرسد.
زمین ناله میكند
«زمین ناله میكند» خاطرات محمود شیرافكن ازجمله كتابهای انتشار یافته توسط انتشارات سوره مهر درباره دوران هشت ساله دفاع مقدس است. این كتاب، خاطرات محمود شیرافكن از دوران جنگ تحمیلی با مصاحبه و تدوین حسن و حسین شیردل است. محمود شیرافكن در سن نوجوانی وارد بسیج میشود و حضور در پایگاه بسیج باعث میشود كه به خواندن كتابهای مذهبی و مطالعات دینی علاقهمند شود و به خواندن كتابهای شهید دستغیب و شهید مطهری بپردازد.
شیرافكن بعد از مدتی وارد جبهه میشود و در آنجا دچار یك سری تحولات روحی و معنوی میشود. در واقع بیشتر حجم مطالب این كتاب در مورد این اتفاقات معنوی است كه برای او اتفاق میافتد. او مخصوصا در عملیات كربلای 5 با عدهای از رزمندگان آشنا میشود كه تاثیر عمیقی روی او داشته و باعث میشوند او به سمت طلبگی حركت كند و به نوعی خودش را پیدا كند. این كتاب در 215 صفحه، قطع رقعی و در تیراژ 2500 نسخه منتشر شده است.
شرح وقایع عملیات كربلای 4 و 5 از منظر حمید قبادی از مهم ترین بخشهای فصل پنجم كتاب «هممرز با آتش» است. قبادی با شرح كامل دیده و شنیدههایش در عملیات كربلای 4، به توصیف وقایع عملیات كربلای 5 میپردازد.
شرح خاطرات وی از جزیره مجنون و عملیات بدر چند فصل مهم كتاب را در بر میگیرد. چگونگی پایداری رزمندگان در جزیره مجنون زیر آتش دشمن و مقاومت در برابر پیشروی عراقیها چنان با جزئیات در این فصلها ذكر شده است كه صحنههای اثرگذاری در ذهن خواننده نقش میبندد. «زمین ناله میكند» تقریبا در هر فصل شرح خاطراتی از یك عملیات داده میشود. در این خاطرات میتوان حماسههای منحصر به فردی را در عملیاتهایی چون كربلای 4 و كربلای 5 خواند. در نهایت در همین عملیات كربلای 5 است كه تركشی سینه شیرافكن را هدف قرار داده و موجب جراحت جدی او میشود.
ماه در میدان مین
كتاب «ماه در میدان مین» خاطرات رزمنده دفاع مقدس جواد منصف با گفت و گو و تدوین حسن شیردل است كه توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. این كتاب ۲۶۷ صفحهای، نخستین بار در سال ۱۳۸۸ به انتشار رسیده و مورد توجه علاقهمندان به كتابهای انقلاب و دفاع مقدس قرار گرفت.
در بخشی از این كتاب میخوانیم: «در عملیات كربلای 4 بود و خمپاره زمانی میزدند. ساعات اولیه روز، تازه هوا روشن شده بود. خمپارههای زمانی طوری بود كه بالای سرمان منفجر میشد و به زمین نمیرسید.
این خمپاره خیلی از بچهها را شهید كرد. ده نفر دیگر از بچه های گردان پیش طلبه نشسته بودند. ما دور هم جمع شدیم، ده دقیقهای با هم حرف زدیم. من اسلحهام را روی سینه خاكریز گذاشته بودم. در اوج صحبت بودیم كه یكدفعه زمین و زمان تاریك شد. وقتی چشم باز كردم سر و صورتم میسوخت. درد عجیبی دو پایم را گرفته بود، كمرم تكان نمی خورد. صورتم خیلی می سوخت. شكمم درد میكرد. متوجه شدم خمپاره درست وسط ما خورده و من مجروح شدهام. چشمم را باز كردم. آفتاب بالای سرم بود، تازه فهمیدم از آن وقت تا حالا بیهوش افتادم و ظهر شده بود…»
ستاره شمالی
كتاب «ستاره شمالی» شامل خاطرات سیدحبیبالله حسینی از فرماندهان لشكر 25 كربلا است. وی از اهالی روستای وركلا شهرستان ساری است. او در خاطراتش از مناطق مختلف عملیاتی كه لشكر 25 كربلا در جنوب و غرب كشور انجام داده و از عملیات های متعددی چون فتح المبین، طریق القدس، رمضان، محرم، والفجرها و كربلاها و از دوران دفاع مقدس در جمع شهدایی چون شهید خنكدار فرمانده گردان، صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی، محمدحسین طوسی، حجت الله نعیمی، مرشدی، پور رجبی و … مطالبی را بیان كرده است.
سید ولی هاشمی این اثر را در 10 فصل تدوین كرده و در آن ها زندگی و خاطرات این رزمنده را از زمان تولد تا 80 ماه حضور در جنگ روایت كرده است. بمباران شیمیایی حلبچه، نقل و انتقال لشكر از مناطق جنوب غرب، زیارت خانه خدا، مجروحیتها و دیدار فرماندهان از خانواده شهدا مطالب دیگر این كتاب خواندنی است و در پایان كتاب نیز مجموعهای از تصاویر راوی و حضور فعال او در جبهه های نبرد گنجانده شده است.
آوازهای نخوانده
«محمود امینپور» متولد 1343 و اولین فرزند خانواده بود. او بعد از خدمت سربازی در عملیات كربلای چهار و كربلای پنج شركت كرد و در 14 تیرماه 1367 در پاتك عراقیها در منطقه چنگوله و مهران به اسارت عراقیها درآمد. پس از بازگشت از اسارت چند سالی را در دادگستری اردبیل مشغول به كار و سپس بازنشسته شد.
كتاب «آوازهای نخوانده»، شرح خاطرات وی از دوره اسارت و آزادی است كه توسط ساسان ناطق گردآوری و تدوین شده است. این كتاب در هشت فصل تدوین شده و هر یك از این فصلها به گونه ای تنظیم شده كه مستقل از دیگر فصلهاست اما خاطرات كتاب در كل به هم پیوسته است و به صورت یك خاطره واحد و جذاب خواندنی است. محمود امین پور بعد از بیان خاطرات و قبل از چاپ كتاب به دلیل عوارض ناشی از جنگ به شهادت رسید و در آبانماه 1386 پس از تحمل سالها درد و بیماری ناشی از جنگ و اسارت در كنار همرزمان شهیدش آرام گرفت.
حماسه یاسین
كتاب «حماسه یاسین»، خاطرات سید محمد انجوی نژاد از رزمندگان گردان یاسین و گروهان قهار است كه وظیفه غواصی را در ایام جنگ ایران و عراق بر عهده داشتند. این كتاب، خاطراتی است از رازها، شب زندهداریها، عملیات كربلای 4، همرزمان گردان نوح، گروهان ستار، فرماندهان لشكر 21 امام رضا (ع)، مخلصین جبهههای جنگ گردان یاسین و … نام این كتاب نیز بر اساس گردان یاسین انتخاب شده است.
حركت از مشهد مقدس، حركت به سمت اهواز، پیوستن به لشكر تخریب 21 امام رضا (ع)، آشنایی با گردانهایی نظیر نوح، ستار، یاسین، شركت در عملیات كربلای 4، شهادت همرزمان، رو به رو شدن با نیروهای عراقی، پیروزی پس از جنگ، تمرین غواصی و جنگهای دریایی غواصی از مهمترین مطالب كتاب «حماسه یاسین» است. این اثر تقدیم شده است به همه شهدای غواص و خانوادههای شهدای گردان یاسین. در این كتاب همواره از دو شهید علی شیبانی و سید هادی مشتاقیان یاد میشود كه بیشتر حوادث كتاب درباره آنهاست.
