امام جعفر صادق (ع) در هفدهم ربیع الأول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه به دنیا آمد، عمر بابرکت امام صادق (ع)، ۶۵ سال بوده است و مدت امامت آن حضرت، ۳۴ سال بود که در این دوران، موضوعات مختلف اسلامی را بیان کرده است و امروز، شیعه که به مذهب جعفری معروف است، مرهون تلاش‌های این امام همام است.

یکی از موضوعاتی که امام جعفر صادق (ع) در عمر پربرکت خویش به آن پرداخته است، موضوع مهدویت و ظهور است، به طوری که روایات و احادیث زیادی از آن حضرت در رابطه با مهدویت و علائم ظهور وجود دارد، بر همین اساس، گفتگویی از حجت الاسلام و المسلمین محمد رضا فوادیان کارشناس مباحث مهدویت را در ادامه می خوانید:

ترویج روایات مهدویت در دروان زندگی امام صادق (ع)

استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: در دوران زندگانی امام صادق (ع)، روایات مهدویت در میان شیعیان وجود داشت و مردم درباره ظهور امام عصر (عج) و مهدویت گفتگو می‌کردند.

حجت الاسلام و المسلمین فوادیان اظهار داشت: «ثامر هاشم حبیب» نویسنده کتاب «غیبة الامام المهدی عند الامام الصادق علیهما السلام» است که روایات امام جعفر صادق (ع) را درباره امام زمان (عج) بیان کرده است و این کتاب با عنوان «غیبت امام مهدی(ع) از دیدگاه امام جعفرصادق(ع)» به فارسی ترجمه شده است.

نویسنده کتاب «از حسین تا مهدی (عج)» افزود: امام جعفر صادق (ع) به پاسخ به پرسش منصور صيقل و حارث بن مغيره درباره ظهور امام عصر (عج) می‌فرماید که امام مهدی (عج) زمانی ظهور می‌کند که شیعیان غربال و آزمایش شوند، همچنین فردی از امام صادق (ع) درباره روش حکومت امام زمان (عج) سوال می‌کند و این روایات نشان می‌دهد که در محضر آن امام بزرگوار، پرسش‌ها و گفتگوهایی در خصوص مهدویت و ظهور صورت می‌گرفته است.

تلاش امام صادق (ع) در حفظ روحیه انتظار در جامعه

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: روایت عجیبی در زمان امام جعفر صادق (ع) وجود دارد که شخصی به نام کرّام به آن حضرت می‌فرماید که من نذرکردم که تا زمان ظهور امام عصر (عج) روزه بگیرم؛ امام صادق (ع)، آن فرد را نهی نمی‌کند و سفارش می‌کند که تنها در ۴ روز حرام سال روزه نگیرد.

حجت الاسلام و المسلمین فوادیان ادامه داد: همچنین امام صادق (ع) فرمود: «هر کس سوره بنی اسرائیل را در هر شب جمعه بخواند نمی‌میرد تا انکه زمان قائم آل محمد علیه السلام را درک کند و از یاران او بشود»؛ این روایات نشان می‌دهد که آن حضرت تلاش می‌کردند که روحیه انتظار در جامعه و در میان مردم حفظ شود.

وی عنوان کرد: در زمان ظهور امام جعفر صادق (ع)، درگیری‌های شدیدی بین طاغوت‌های بنی‌عباس و بنی‌امیه به وجود آمد و برخی گمان می‌کردند که امام صادق (ع) همان امامی است که جهان را پر از عدل و داد می‌کند.

نویسنده کتاب «تلاشگر پنهان» افزود: امام صادق (ع) در برابر این تفکرات التحادی و جریان‌های انحرافی فرمودند: «من امام مهدی (عج) نیستم و اگر من زمان آن حضرت را درک کنم، همه عمرم را در راه او خدمت می‌کنم» و ما باید از این روایت درس بگیریم.

تشخیص امامان حق از امامان باطل با توجه به روایات امام صادق (ع)

حجت الاسلام و المسلمین فوادیان تصریح کرد: در دوران امامت اهل بیت (ع)، جریان‌های انحرافی و التقاطی زیادی در جامعه وجود داشت و امام صادق (ع)، برای مبارزه با مدعیان دروغین مهدویت، شیوه‌های خاصی اجرا کردند.

وی اضافه کرد: امام جعفر صادق (ع) با توجه به گروه‌های انحرافی، یکسری احادیثی دارد، از جمله امام صادق (ع) خطاب به امام موسی کاظم (ع) می‌فرماید که مهدی موعود (عج)، پنجمین فرزند شماست تا اگر کسی ادعای مهدی موعود داشت، مردم بدانند که ادعای او دروغ است.

کارشناس مباحث مهدویت اظهار داشت: امام صادق (ع) می‌فرماید: مهدی موعود در زمان ولادت از نظرها مخفی است، در حالی که هیچ یک از امامان معصوم (ع) این ویژگی را نداشتند.

حجت الاسلام و المسلمین فوادیان افزود: خروج سفیانی و صیحه آسمانی از علائم حتمیه قبل از ظهور امام زمان (عج) است که امام صادق (ع) این موارد و موارد دیگر را بیان کردند تا مردم، امامان حق را از امامان باطل تشخیص دهند.

دعاهای توصیه شده امام صادق (ع) به مردم آخرالزمان

وی گفت: یکی از موضوعاتی که در روایات امام صادق (ع) به زیبایی بیان شده است، دعاهای آن حضرت درباره امام زمان (عج) است، امام جعفر صادق (ع) احادیث و دعاهای زیادی راجع به حضرت مهدی (عج) بیان کردند، از جمله کتاب «صحیفه مهدیه» نوشته «مجتهدی سیستانی» که مضامین زیبایی در آن وجود دارد، همچنین دعای امام صادق (ع) در روز جمعه که بعد از نماز عصر توصیه شده است.

نویسنده کتاب «از حسین تا مهدی (عج)» عنوان کرد: امام جعفر صادق (ع) در زیارتی که برای امام حسین (ع) بیان فرموده است، فرازهایی از امام زمان (عج) وجود دارد، از همه مهم‌تر امام صادق (ع)، مردم آخر الزمان را به دو دعا توصیه فرموده است.

حجت الاسلام و المسلمین فوادیان ادامه داد: امام صادق (ع) دعای معرفت را در دوران غیبت سفارش فرمودند تا به وسیله این دعا شناخت خدا، پیامبر و امام را طلب کنیم که محتوای دعای معرفت بدین شرح است: «اَللهُمَ عَرِفنی نَفسَکَ فَاِنَکَ اِن لَم تُعَرِفنی نَفسَکَ لَم اَعرِف نَبِیَک، اَللهُمَ عَرِفنی رَسُولَکَ فَاِنَکَ اِن لَم تُعَرِفنی رَسُولَکَ لَم اَعرِف حُجَتَکَ، اَللهُمَ عَرِفنی حُجَتَکَ فَاِنَکَ اِن لَم تُعَرِفنی حُجَّتَکَ ضَلَلتُ عَن دینی».

وی اظهار داشت: همچنین امام جعفر صادق (ع) می‌فرماید: «بزودي با شبهه‌ای مواجه مي شويد که علم و امام براي اينکه شما را از شبهه خارج کند، نداريد و سرگردان مي‌شويد و از این شبهه كسی نجات پیدا نمی‌كند، مگر كسی كه به وسیله دعای غریق خدا را بخواند» و مضمون دعا این است: « يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ، يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ».

صفحه اختصاصي حديث و آيات 39 عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ: ثَلاثَةٌ لايُسَلِّمُونَ: اَلْماشى مَعَ الْجَنازَةِ وَالْماشى اِلى الْجُمُعَةِ وَ فِى بَيْتِ حَمّامٍ. حديث از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود: سه نفر لازم نيست كه سلام كنند: 1 ـ كسى كه همراه جنازه مى رود. 2 ـ كسى كه به نماز جمعه مى رود. 3 ـ كسى كه در حمّام است. پرینت احادیث نمايندگى در سلام صفحه اختصاصي حديث و آيات 40 عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ: اِذا سَلَّمَ مِنَ الْقَوْمِ واحِدٌ أَجْزَأَ عَنْهُمْ وَاِذارَدَّ واحِدٌ أَجْزَأَ عَنْهُمْ. حديث از امام صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود: هنگاميكه در ميان جمعى هستيد يكنفر سلام كند كافيست و در ميان جمع هم يكنفر پاسخ دهد كفايت مى كند.

صفحه اختصاصي حديث و آيات 38 عَنِ الصّادِقِ عليه السلام عَنْ اَبِيهِ عليه السلام: اِنَّ عَليًّا عليه السلامكـانَ يَـكْرَهُ رَدَّ السَّـلامِ وَالاِْمــامُ يَخْـطِبُ. حديث امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش امام باقر عليه السلام نقل كرده كه فرمود: على عليه السلام وقتى امام در حال ايراد خطبه و سخنرانى بود، دوست نداشت كه پاسخ سلام را بدهد. (كنايه از اين است كه در چنين موقعى ترك سلام بهتر است.)

صفحه اختصاصي حديث و آيات 37 عَنِ الصّادِقِ عليه السلامعَنْ اَبِيْهِ عليه السلام: اِنَّ رَسُولَ اللّهِ صلي الله عليه و آلهقال: لاتَــبْدَؤُا اَهْــلَ الْكِتـابِ بِـالسَّلامِ، فَاِنْ سَلَّمُـوا عَـلَيْكُمْ فَقُولُـوا: عَـلَيْكُمْ. حديث امام صادق عليه السلاماز پدر بزرگوارش نقل كرده كه فرمود: پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: شما به اهل كتاب سلام نكنيد، اگر آنها به شما سلام كردند در پاسخ بگوئيد: عَليكُم.

صفحه اختصاصي حديث و آيات 36 عَنِ الصّادِقِ عليه السلامعَنْ اَبِيهِ عليه السلام قالَ: لاتُـسَلِّمُوا عَـلَى الْيَـهُودِ، وَلاعَـلَى النَّـصارى، وَلاعَلَى الْمَجُـوسِ، وَلاعَـلى عَبَدَةِ الاَْوْثـانِ، وَلاعَلى مَوائِدِ شُرّابِ الْخَمْرِ، وَلاعَلى صاحِبِ الشَّطْرَنْجِ وَالنَّرْدِ، وَلاعَلىَ الْمُخَنَّثِ، وَلاعَلَى الشّاعِرِ الَّذى يَقْذِفُ الْمُحْصَنات، وَلاعَلَى الْمُصَلِّى وَذلِكَ لاَِنَّ الْمُصَّلى لايَسْتَطيعُ اَنْ يَرُدَّ السَّلامَ لاَِنَّ التَّسْلِيمَ مِنَ الْمُسَلِّمِ تَطَوُّعٌ وَالرَّدُ عَلَيْهِ فَرِيْضَةٌ وَلاعَلى آكِلِ الرِّبا، وَلاعَلى رَجُلٍ جالِسٍ عَلى غائِطٍ، وَلاعَلَى الَّذى فِى الْحَمّامِ، وَلاعَلَى الْفاسِقِ الْمُعْلِنِ بِفِسْقِهِ. حديث امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش امام باقر عليه السلامنقل كرده كه فرمود: بر اين گروهها سلام نكنيد: 1ـ يهـوديان 2ـ نصارى 3ـ مجُوسيها 4 ـ بت پرستان 5 ـ بر كسـانى كه سر سفُره شرابخواران نشسته اند 6ـ بر صاحب شطـرنج و تخـت نرد 7 ـ مرد بـدكار(مرد زن نـما) 8 ـ شـاعرى كه بـر زنــان پـاك تـهمت بـزنـد 9 ـ نمازگـزار، چـون او آمـادگى پـاسـخ دادن را نـدارد در صـورتى كـه ســلام از سـلام كننده مستـحب است و پـاسـخ دادن واجـب اسـت. 10 ـ ربـا خـوار 11 ـ كـسى كه در حـال قضاء حاجت اسـت 12 ـ كسى كـه در حمّـام اسـت 13 ـ فـاسـقى كه فـسق خـود را آشــكار مى كـند